Agrobay işçilerinin 38 günlük direnişinin özü budur: ‘Yaşamak İçin...’

Sağlık (isigmeclisi@gmail.com) - isigmeclisi@gmail.com | 29.09.2023 - 11:59, Güncelleme: 02.10.2023 - 16:27 6861+ kez okundu.
 

Agrobay işçilerinin 38 günlük direnişinin özü budur: ‘Yaşamak İçin...’

İzmir Bergama’da “Avrupa’nın tek merkezden jeotermal enerji ile ısınan en büyük serası” diye reklamı yapılan Agrobay’da Tarım-Sen’e üye oldukları için işten atılan işçilerin direnişi bugün 38. gününde... Selamlıyoruz...
Agrobay işçilerinin 38 günlük direnişinin özü budur: ‘Yaşamak İçin...’ Tarım işkolunda son on yılda en az 1803 işçi çalışırken hayatını kaybetti Agrobay işçileri ne istiyor? Serada yaklaşık 500 işçi çalışıyor. İşçilerin yüzde 90’ı her yaştan kadınlar. Agrobay serasında kadın işçilere ağır işler yaptırılıyor. Sera jeotermal enerjiyle ısıtılıyor. Bazı zamanlar serada sıcaklık 60 dereceye kadar çıkabiliyor. İşçiler yoğun tarım kimyasallarına maruz kalıyor. Koruyucu ekipmanlar yetersiz. Serada yüksek tonlu hasatlar yapılıyor ve işçiler domatesleri asansörlerle topluyor. Bu araçlar eski ve doğru düzgün güvenlik önlemi yok. Ağır ve aynı işi sürekli yapmaktan kaynaklı fiziksel hastalıklar örneğin (fıtık) çok yaygın. Kimyasal maddelere maruz kalmalarından ötürü solunum rahatsızlıkları mevcut. Servisler eski, klimaları yok, kışın buz gibi, yazın cehennem gibi sıcaklıklarda işçilerin günde üç saatleri yolda geçiyor. İşte bu noktada Şubat ayında Agrobay serasında başlayan sendikal örgütlenme faaliyeti ivme alınca patron 22 Ağustos’ta sendika üyesi bir işçiyi işten çıkardı ve bazı işçileri de ücretsiz izne yollamaya çalıştı. Ertesi gün sendika üyesi olan ve olmayan 10 işçi daha işten çıkarıldı. Bunun sonucunda işçiler arasında bir tepki oluştu, yürüyüş gerçekleştirildi ve bir direniş başladı. 2 Eylül’de günü birlik kurulan direniş çadırı üç gün sonra kesintisiz hale getirildi. Ancak 16 Eylül itibariyla çadırda bir-iki saat beklenen bir nöbet eylemine dönüldü. İlk süreçte belirlenen talepler şunlardı: İşten atılan işçilerin işe geri alınması, maaşların düzenli yatırılması, bir gün izin-iki gün çalışma sisteminin kaldırılması, kaliteli koruyucu ekipmanların verilmesi, sıcaklarda soğuk su verilmesi, tuvalet izni verilmesi, mobbingin ortadan kaldırılması, servislerin düzeltilmesi ve promosyon hakkının verilmesi... Ancak görüşmenin yapılacağı gün temsilci olarak seçilen üç işçiden ikisi işten çıkarıldı. Devamında 20 kadar işçi daha çıkarıldı. Şu an için işten atılan işçi sayısı 39’a ulaştı. Eyleme katılan işçilerin büyük çoğunluğu Kod-46 ile, bir kısmı da Kod-4 ve Kod-3 ile çıkarıldı. Özellikle Kod-46 önemli. Zira Kod-46 işçinin işyerinin gizliliğini ihlal etmesi veya hırsızlık gibi “yüz kızartıcı” suçlar işlemesi durumunda uygulanan bir kod. İşçiyi damgalayan, işçinin işsizlik maaşı almasını engelleyen, başka işletmelerde çalışmasını zorlaştıran bir kod. Bu süreçte Agrobay önünde yapılan eylemlerin bir kısmına jandarma müdahale etti. Kadın işçiler sürüklenerek gözaltına alındı. Sendika Başkanına işyerinin 500 metre yakınına yaklaşmama cezası verildi. İşçiler sorunun çözümü için 16 Eylül’de CHP İzmir İl Kongresi’ne gittiler. (Zira CHP milletvekili Tuncay Özkan’ın Agrobay patronu Arzu Şentürk’ün nikah şahidi olduğu biliniyor). Firma ürünleri için boykot kampanyası başlatan işçiler, 20 Eylül’de İstanbul’a gelip Almanya Başkonsolosluğu önünde basın açıklaması yaptı, Rusya Başkonsolosluğu önündeki basın açıklaması ise polis tarafından engellendi. Gelinen noktada (işe iade talebi olmakla birlikte) işten atılan işçilerin çok az bir kısmı işe geri dönmeyi istiyor. Kıdem ve ihbar tazminatlarının, fazla mesai ücretlerinin alınması ve yine işçilerin haksız bir yere damgalandıkları Kod-46’nın değiştirilmesi talep ediliyor... Tarım işçileri, 12 yıldır tuttuğumuz raporlarda inşaat işçileri ile beraber en çok iş cinayetinde kaybettiğimiz ve temel işçi sağlığı ve iş güvenliği koşullarının bile uygulanmadığı bir alanda çalışıyorlar. Bir örgütlenme seferberliği de şart. Bu noktada bir kıvılcım olabilecek Tarım-Sen üyesi Agrobay işçilerinin direnişiyle dayanışmamızı güçlendirmek ve işkolundaki mücadeleye katkı sağlamak için hazırladığımız son on yılı kapsayan “Tarım İşkolu İş Cinayetleri Raporu”nu paylaşıyoruz...   Ulusal ve yerel basından , işçilerin mesai arkadaşları, aileleri ve sendikalardan öğrendiğimiz bilgilere dayanarak tespit ettiğimiz kadarıyla, 2013 yılında 122 işçi, 2014 yılında 140 işçi, 2015 yılında 202 işçi, 2016 yılında 177 işçi, 2017 yılında 154 işçi, 2018 yılında 184 işçi, 2019 yılında 190 işçi, 2020 yılında 215 işçi, 2021 yılında 149 işçi, 2022 yılında 180 işçi ve 2023 yılının ilk sekiz ayında 90 işçi olmak üzere; 2013 yılından bugüne en az 1803 tarım işçisi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti...   Yıllara göre iş cinayetlerini gösteren tabloyu tamamlamak için ikinci bir tablo hazırlamak zorundaydık. Zira tarım işkolunda istihdam ve iş cinayetlerine direkt etki eden bir unsur da “mevsimlik çalışma”. Yıllara göre ortalama aldığımızda Ocak aylarında 6’şar işçi, Şubat aylarında 7’şer işçi, Mart aylarında 8’er işçi, Nisan aylarında 10’ar işçi, Mayıs aylarında 17’şer işçi, Haziran aylarında 20’şer işçi, Temmuz aylarında 22’şer işçi, Ağustos aylarında 24’er işçi, Eylül aylarında 19’ar işçi, Ekim aylarında 16’şar işçi, Kasım aylarında 10’ar işçi ve Aralık aylarında 9’ar işçi hayatını kaybetti... Tarım işçilerinin ölümlerine dair bazı hususun altını çizelim: • Hazırladığımız raporlarda tarım işkolunu geniş anlamda (işçi ve çifçi ölümleri) temel almamıza rağmen bu raporda, işkolunun en kötü koşullarda çalışanları olan “ücretlileri/işçileri” esas aldık. Diğer yandan tarım işçilerinin çok büyük bir çoğunluğunun da “sigortasız” çalıştığının altını çizelim ve SGK İş Kazası İstatistikleri’nde yer almadığını belirtelim. • Tarım işçiliğinin mevsimlik etkiyle özellikle Nisan ayının sonu ile ivme kazandığını ve bu ivmenin Kasım ayı başında sona erdiğini belirtelim. Yine okulların tatil olması da bu ivme sürecinin içindeki ayrı bir sıçrama noktasını oluşturuyor. İstihdamın genişlemesi ve güvencesiz çalışmanın/yaşamın temel olması iş cinayetlerinin de bu dönemde artmasının nedenini oluşturuyor. Dört ve üzeri işçinin öldüğü toplu iş cinayetlerini hatırlatalım: 22 Mayıs 2013: Rize Fındıklı Çağlayan Köyü’nde İranlı çay işçilerini taşıyan çay yüklü kamyon devrildi. 25 yaşındaki Hatam Akhshıj, 34 yaşındaki Osman Ahatzoubın, 51 yaşındaki Mohammad Zatkağnı ve 43 yaşındaki Hossem Padar hayatlarını kaybetti. İşçiler kaçak çalıştırılıyordu. 29 Mayıs 2013: Adıyaman Gölbaşı’nda Şanlıurfa yolu üzerindeki bir tarlada çalıştıktan sonra evlerine dönen çoğunluğu kadın olan tarım işçilerini taşıyan minibüs, lastiğinin patlaması üzerine devrildi. Fatma Süt, Medine Turan, Remziye Acar, 53 yaşındaki Remziye Yılmaz, 29 yaşındaki Songül Yılmaz, Zahide Atik, Salime Uluer, Zeynep Ünsal, Yıldız Özelçi ve 64 yaşındaki Yusuf Yılmaz hayatlarını kaybetti. 21 Haziran 2013: Afyonkarahisar Bolvadin Dişli Beldesi’nde mevsimlik kiraz işçilerini taşıyan minibüs kamyonla çarpıştı. 19 yaşındaki Abdullah Pamukçu, 42 yaşındaki Zeliha Sevim, 58 yaşındaki Mevliye Ölmez ve 38 yaşındaki Ümmühan Sapmaz hayatlarını kaybetti. 30 Eylül 2013: Sakarya Pamukova Hayrettin Köyü’nde Geyve’den gelen ayva işçilerini taşıyan kamyonet yoldan çıkarak takla attı, ağaca çarptıktan sonra alev aldı. 37 yaşındaki Nazlı Gülfer, 33 yaşındaki Hülya Yeltekin, 23 yaşındaki Nermin Yeltekin, Hatice Fidan, 39 yaşındaki Serpil Avcı, Nesrin Ağaçdelen, Emine Hatun Çöl ve Hacer Yıldız hayatlarını kaybetti. İşçiler günlüğü 50 TL’ye çalışıyordu. 30 Mayıs 2014: Adıyaman Çelikhan’da tütün tarlasında dikime giden işçileri taşıyan araç devrildi. Şeyho Öksüz, Kibariye Öksüz, Çiçek Ayaz ve Yıldız Kaplan hayatlarını kaybetti. 24 Temmuz 2014: Düzce Yığılca’da çalı ve otları temizleyen orman işçilerini yaşıyan traktörün römorkuna ağaç devrildi. 34 yaşındaki Birgül Çelik, 43 yaşındaki Nazım Kara, 23 yaşındaki Erkan Çakır, 17 yaşındaki Hale Çelik, 13 yaşındaki Sedat Yalçın ve 40 yaşındaki Adalet Altay hayatlarını kaybetti. İşçiler traktör römorkunda taşınıyordu. 31 Ekim 2014: Isparta Yalvaç’ta Konya Akşehir Cankurtaran Köyü’nden Gelendost’a elma toplamak için giden işçileri taşıyan midibüs virajı alamayarak devrildi. 20 yaşındaki Havva Caran, 33 yaşındaki Arife Aktaş, 19 yaşındaki Ceylan Aksoy, 44 yaşındaki Reyhan Caran, 49 yaşındaki Gülseren Yayla, 54 yaşındaki Maksude Ünsal, 58 yaşındaki Havva Yiğit, 36 yaşındaki Ayşegül Karataş, 36 yaşındaki Mihri Kale, 33 yaşındaki Ayşe Kale, 58 yaşındaki Şerife Aksoy, 62 yaşındaki Muazzez Balık, 59 yaşındaki Elmas Çelik, 24 yaşındaki Emel Arslanalp, 26 yaşındaki Buket Keskin ve 15 yaşındaki Veli Can Çelik hayatlarını kaybetti. Sürücünün aynı zamanda dayıbaşı olduğu 27 kişilik minibüste 45 kişi vardı ve işçiler günlüğü 26 TL’ye çalışıyorlardı. 29 Mart 2015: Şanlıurfa Akçakale’de Haseke’den Ankara’ya pancar toplamaya giden Suriyeli işçileri taşıyan minibüs devrildi. Feyiz Ramazan, Betül Ramazan, Halit Ramazan, İkbal Selim, Emel İcil, Hatun Heçel Selim, Rıdvan Hasan, Semah Selim ve ismini öğrenemediğimiz 15-17 yaş grubunda dört genç kadın/çocuk işçi hayatlarını kaybetti. 6 Temmuz 2015: Manisa Gölmarmara Hacıveliler Köyü’nde tarım işçilerini taşıyan açık kasa kamyonet bir süt tankeri ile çarpıştı. 52 yaşındaki Seyde Aydın, 47 yaşındaki Ayşe Aydın, 27 yaşındaki Nesrin Aydın, 67 yaşındaki Kezban Uysal, 48 yaşındaki Fadime Orhan, 32 yaşındaki Zeynep Uysal, 30 yaşındaki Ummuhan Uysal, 40 yaşındaki Nurdane Kaya, 15 yaşındaki Burak Kaya, 38 yaşındaki Ümmü Demirkol, 35 yaşındaki Zeynep Zengin, 52 yaşındaki Azize Kars, 40 yaşındaki Ayşe Yaşar, 54 yaşındaki Zekiye Çetin ve 41 yaşındaki Yıldız Öztürk hayatlarını kaybetti. “Soma’da olduğu gibi; bir dayıbaşı var. Çekiyor kamyoneti köye. Kaç kadın binebilirse kamyonete... Kilosu 1,5 TL’den asma yaprağı toplamaya gidiyorlar. Kadınlar 11’e kadar çalışacaklar 6 bilemediniz 7 kilo asma yaprağı toplayabilecek, 9 TL alacak. Bir ay boyunca çalışabilse ayda 300 TL’ye yakın para geçebilecek. Bir ortaçağ düzeni, bir ilkellik”... 20 Haziran 2016: Elazığ Yurtbaşı Beldesi’nde sera işçilerini taşıyan minibüse Tatvan-Ankara treni çarptı. 33 yaşındaki Mesut Karakoç, 52 yaşındaki Zülfü Habip Yaşar, 21 yaşındaki Doğan Deniz, 39 yaşındaki Turan Özdemir ile Suriyeli işçiler 23 yaşındaki Muhammed el Aşab, 25 yaşındaki Rami el Aşab, 25 yaşındaki Basil Halit, 35 yaşındaki Kusay (Hüseyin) el Salih ve 27 yaşındaki Abdullah Haydar el Bargas hayatlarını kaybetti. Kontrolsüz hemzemin geçitte uyarı ve tabela yoktu, hemzemin geçidin tarlalar arasından “kaçak” olarak oluşturulduğu belirtiliyor, işçiler günlüğü 30 TL’ye çalışıyorlardı. 22 Temmuz 2016: Manisa Alaşehir’de üzüm işçilerini taşıyan minibüse kontrolsüz hemzemin geçitte yolcu treni çarptı. 37 yaşındaki Elif Boğa, 30 yaşındaki Tülay Ak, 21 yaşındaki Gamze Özçoban, 67 yaşındaki Fatma Çataldere, 43 yaşındaki Gülseren Güllü Karaman ve 50 yaşındaki Hayriye Çakmak hayatlarını kaybetti. 23+1 kişilik minibüste en az 29 işçi vardı. 19 Haziran 2017: Mardin Midyat’ta asma yaprağı işçilerini taşıyan minibüsle kamyonet çarpıştı. 60 yaşındaki Aliye Acar, 41 yaşındaki Gazale Aktekin, 40 yaşındaki Sultane Aktekin ve 14 yaşındaki Hatice Acar hayatlarını kaybetti. 9 Ağustos 2017: Malatya Yazıhan’da kayısı işçilerini taşıyan traktör devrildi. 50 yaşındaki Elif Kaya, 40 yaşındaki Asiye Serin, 22 yaşındaki Zeynep Talay ve ismini öğrenemediğimiz bir kadın işçi hayatlarını kaybetti. Traktörün römorkunda 10 kadın işçi vardı. 18 Ağustos 2017: Sakarya Hendek Çamlıca Beldesi’nde Mardin Kızıltepe’den gelen fındık işçilerini taşıyan traktör şarampole devrildi. 50 yaşındaki Şengül Akman, 13 yaşındaki Nildanur Akman, 39 yaşındaki Çiçeği Çapat, 18 yaşındaki Gülistan Boz, 15 yaşındaki Bahar Çağatay, 38 yaşındaki Faruk Boz ve 54 yaşındaki Bedirhan Çağatay hayatlarını kaybetti. İşçiler traktör römorkunda taşınıyor ve günlüğü 60 TL’ye çalışıyorlardı. 13 Şubat 2018: Hatay Kırıkhan’da tarım işçilerini taşıyan minibüs karşı şeride geçerek bir tıra çarptı. Hüseyin Anşen, 16 yaşındaki Osman Anşen, 31 yaşındaki Emin İdem ve 50 yaşındaki Selvi Balakan hayatlarını kaybetti. 27 Mayıs 2018: Balıkesir Ayvalık’ta deniz patlıcanı toplamak için suya açılan balıkçı teknesi fırtına nedeniyle alabora oldu. 28 yaşındaki Volkan Çanakçı, 30 yaşındaki Mustafa Fırat Göral, 30 yaşındaki Hayri Kar ve 27 yaşındaki Kerem İncedayı hayatlarını kaybetti. 2 Eylül 2018: Gaziantep Oğuzeli’nde mevsimlik fıstık işçilerini taşıyan kamyonetle bir minibüs çarpıştı. 17 yaşındaki Uğur Güneş, 13 yaşındaki Mustafa Altunbaş, 57 yaşındaki Suriyeli işçi Fatma Mılla, 81 yaşındaki Hüseyin Deniz, 50 yaşındaki Sariye Diker, 18 yaşındaki Murat Demirel ve 30 yaşındaki İbrahim Şahin hayatlarını kaybetti. 20 Şubat 2019: Mersin Silifke’de çilek işçilerini taşıyan servis minibüsü savrulup yan yattı. 36 yaşındaki Aslı Gür, 54 yaşındaki Elif Önge, 53 yaşındaki Emine Tardo, 65 yaşındaki Eşe Açık ve ismini öğrenemediğimiz bir kadın işçi hayatlarını kaybetti. İsimleri basında bile yer almamıştı. Sabah 05.00’da lastik çizmelerini giyip günlüğü 40 TL için yola çıkmışlardı. 19 Ağustos 2019: Nevşehir Acıgöl’de tarım işçilerini taşıyan minibüs bir tırla çarpıştı. 51 yaşındaki Nazlı Parmak, 59 yaşındaki Yavuz Parmak, 44 yaşındaki Dede Çaldır, Musa Altınok, 43 yaşındaki Mustafa Kızılırmak ile Suriyeli işçiler 45 yaşındaki Emmeni Hamid, 29 yaşındaki Fatma Cuma ve 15 yaşındaki Visal Süleyman hayatlarını kaybettiler. 30 Ağustos 2019: Mersin Toroslar’da üzerinde tarım işçilerinin taşındığı şeftali yüklü kamyon devrildi. N.K., N.T., M.T., M.K. ve Ş.Ö. hayatlarını kaybetti. 20 Haziran 2020: Konya Yunak’ta Şanlıurfalı tarım işçilerini taşıyan minibüs ile tır çarpıştı. Ahmet Okal, Fida Okal, Mehmet Kuş, Mehmet Okal, 15 yaşlarındaki Medine Okal, 15 yaşlarındaki Mehmet Okal ve 10 yaşındaki İbrahim Okal hayatlarını kaybetti. 11 Kasım 2020: Adana Karataş’ta ‘Polat Bey1' isimli balıkçı teknesine Yunanistan bayraklı dev tanker çarptı ve tekne alabora oldu. 50 yaşındaki Metin Büten, 20 yaşındaki Volkan Vural, 30 yaşındaki Fevzi Yardımcı, 62 yaşındaki Recep Yıldız ve 32 yaşındaki Suriyeli balıkçı Muhammet Laila hayatlarını kaybetti. 13 Ağustos 2021: Kahramanmaraş’ta Rusya’dan kiralanan Adana Orman Bölge Müdürlüğü hizmetinde kullanılan Beriev Be-200 tipi yangın söndürme uçağı düştü. 44 yaşındaki Serkan Mirzaoğlu, 48 yaşındaki Oğuz Avşar Aydın, 51 yaşındaki Edip Uzunoğlu ile Rusyalı mürettebatlar Evgenii Kuznetsov, Vıladıslav Berkutov, Nıkolai Omelchenko, Vadim Karasev ve Lurii Chuborov hayatlarını kaybetti. 22 Temmuz 2023: Afyon Çay’da Sultandağı'ndan gelip vişne ve kiraz toplayan tarım işçilerini taşıyan minibüs devrildi. 15 yaşındaki Salih Akkuş, 19 yaşındaki Ünal Can Akkuş, 60 yaşındaki Güllüzar Balamut, 65 yaşındaki Menekşe Cingöz, 63 yaşındaki Neriman Turguteli, 51 yaşındaki Huriye Köker, 60 yaşındaki Perihan Bayar ve 45 yaşındaki Aysun Çetin hayatlarını kaybetti.   Tarım işkolunda iş cinayetlerinin mesleklere göre dağılımı şöyle: 847 mevsimlik tarım/tarla işçisi, 451 çoban/hayvan çiftliği işçisi, 416 orman işçisi ve 89 ücretli çalışan balıkçı hayatını kaybetti. • Bu tasnifi yapmak çok zor. Özellikle tarım işçileri, hayvan çiftliğinde çalışan işçiler, çobanlar ve bir kısım orman işçisi meslek olarak içiçe geçmiş durumda. Ancak alandaki tablonun daha iyi anlaşılması için önem arz ediyor. • 2019 yılının son sürecinden itibaren oransal olarak mevsimlik tarım/tarla işçilerinin ölümleri azalıyor, çoban ve orman işçilerinin ölümleri ise artıyor. Bu durum tarım işkolunda sanayileşmenin daha da arttığının bir göstergesi olabilir. • Türkiye’de Cumhuriyet döneminden beri mevsimlik tarım işçiliği yapılmaktadır. Yalnız mevsimlik tarım işçiliğini de kendi içinde üçe ayırmalıyız. Birincisi kendi bölgesinde çalışan (özellikle İç Ege’de) yerli mevsimlik tarım işçileri (tarla işçileri). İkincisi tek bir bölgeye giderek oraya bir mevsim boyunca yerleşen tarım işçileri, örneğin Urfa’dan Adana’ya pamuğa giden tarım işçileri. Üçüncüsü ise gezici mevsimlik tarım işçileri. Örnek verirsek, bu işçiler Mersin’de bir iki hafta boyunca seralarda portakal limon toplayıp sonra Aydın’da tütün, Balıkesir’de çilek, Adapazarı’nda fındık, Ordu’da fındık topluyor. Dönüş yolunda da Yozgat’ta nohut topluyor. Gezici tarım işçiliği 1990’lardan önce nadir görülüyordu, ancak 1990’larda köy boşaltmalardan sonra ve özellikle 2008 krizi sonrası büyük bir artış gösterdi. En kötü çalışma koşullarına maruz kalan gezici tarım işçilerini topraksız köylülerin yanı sıra geçinemeyen küçük üreticiler ve ortakçılar oluşturuyor. • Önemli bir husus olan “dayıbaşılık sistemi”nin altını çizelim. Mevsimlik tarım işçiliğinde yüzlerce işçiye aracılık yapan ve her işçinin yevmiyesinden ortalama yüzde 10 pay alan dayıbaşları esasen tarımdaki taşeronun adıdır. Dayıbaşı akrabalık, köylülük vb. ilişkiler vasıtasıyla işçilerle kurduğu feodal güven ilişkisi üzerinden tarımdaki üretim sürecinin denetimini gerçekleştirir.   Tarım işkolunda iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle: Trafik, Servis Kazası nedeniyle 596 işçi; Ezilme, Göçük nedeniyle 344 işçi; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 245 işçi; Şiddet nedeniyle 128 işçi; Yıldırım düşmesi nedeniyle 107 işçi; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 101 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 78 işçi; Elektrik Çarpması nedeniyle 54 işçi; Kesilme, Kopma nedeniyle 24 işçi; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 23 işçi; İntihar nedeniyle 20 işçi; Patlama, Yanma nedeniyle 18 işçi; diğer nedenlerden dolayı 65 işçi hayatını kaybetti… • İşçiler kapalı kasa kamyonet, traktör römorku, eski ve kalabalık servisler gibi uygun olmayan koşullarda taşınmakta ve her yıl onlarca tarım işçisi yollara savrulmaktadır. • Özellikle orman işçileri kesim yapılırken alınmayan önlemler sonucu devrilen ağaçların altında kalmaktadır. • Mevsimlik tarım işçileri kurulan çadır kentlerde kalmaktadır. Ancak çadır kentlerin durumu hiç de televizyonların gösterdiği gibi değildir. Yerel halkla görüşmeyi engelleyen yani fiziksel olarak tecrit edilen tarım işçileri barınma, beslenme, altyapı gibi olanaklardan yoksun bulunmaktadır. Bu yüzden özellikle onlarca çocuk yıkanma ihtiyacını giderebilmek için girdikleri nehirlerde, sulama kanallarında, göletlerde vb. hayatlarını kaybetmektedir. • Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma ve sosyal hayatlarının iyileştirilmesi, ulaşımı gibi genelgeler çıkarılmasına rağmen devlet kendi yasalarına uymamaktadır.   Tarım işkolunda iş cinayetlerinin cinsiyetlere göre dağılımı şöyle: 346 kadın ve 1457 erkek işçi hayatını kaybetti. • Sektörde kadın işçilerin ölüm oranı tüm iş cinayetleri ortalamasının yaklaşık üç katıdır. Özellikle kız çocukları, genç kadınların ölümü bu oranı artırmaktadır. • Mevsimlik tarımda çalışan kadın işçiler toplam istihdamın neredeyse yarıdan çoğunu oluşturmaktadır. Kadın, tarlada çalışmanın yanı sıra ev içindeki işleri de üstlenmiştir. Ayrıca ev içindeki emeğinin karşılığını almadığı gibi, işyerinde emeğinin karşılığı olarak aldığı ücretinin denetimi kendisinde değil, aile otoritesi olan babaları ya da eşlerindedir. Ücretlerde toplumsal cinsiyet eşitsizliği belirgindir. Çalışma süreleri erkeklerle aynı, hatta kimi durumlarda fazla olmasına rağmen ücretler erkek işçilerden düşüktür. Göçmen kadın tarım işçileri işgücü piyasasında daha da dezavantajlı konumdadır.   Tarım işkolunda iş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle: 14 yaş ve altı 101 çocuk işçi, 15-17 yaş arası 134 çocuk/genç işçi, 18-24 yaş arası 252 işçi, 25-34 yaş arası 218 işçi, 35-49 yaş arası 446 işçi, 50-64 yaş arası 363 işçi, 65 yaş ve üstü 104 işçi, Yaşını bilmediğimiz 185 işçi hayatını kaybetti… • Sektörde çocuk işçilerin ölüm oranı tüm iş cinayetleri ortalamasının yaklaşık üç katıdır. Çocukların ücreti anne ve babalarından düşüktür. Yine çocuklar eğitim imkanına ulaşamamaktadır. • Yine yaşlı işçilerin istihdamı ve ölüm oranı diğer işkollarına ve iş cinayetlerine göre daha yüksektir.   Tarım işkolunda iş cinayetlerinde ölen göçmen/mülteci işçilerin geldikleri ülkelere göre dağılımı şöyle: 130 işçi Suriye, 84 işçi Afganistan, 10 işçi Gürcistan, 10 işçi Türkmenistan, 7 işçi Rusya, 6 işçi İran, 2 işçi Azerbaycan, 2 işçi Özbekistan, 2 işçi Ukrayna ve 1 işçi Tacikistan’dan çalışmak için kalıcı ya da geçici olarak gelmişlerdi. • 30-40 yıldır İranlı, Gürcistanlı ve Azerbaycanlı işçiler Karadeniz’de çay ve fındık işlerinde çalışmak için geliyorlardı. Yine orman yangınlarını söndürmek için dışarıdan uçak kiralanıyor ve Rusya ile Ukrayna’dan uzman personel geliyordu. Ancak bu durum mevsimlik ve geçici bir nitelik taşıyordu. 2011 yılında başlayan savaş ile birlikte Suriyeliler, 2015 yılının sonlarından itibaren iç savaşın şiddetlenmesi ile birlikte de Afganistanlılar ülkemize kitlesel bir şekilde gelmeye başladı. Suriyeli emeği gezici mevsimlik tarım işçiliğinde ve Afganistanlı emeği ise çobanlıkta yoğunlaştı. • 2015 yılında basına da yansıyan bir örnek verelim: “İzmir’in Torbalı ilçesinde kalan üç bin göçmen, jandarmanın ‘Geldiğiniz kampa gidin, yoksa sizi zorla göndereceğiz’ sözleri sonrası dayıbaşları tarafından Manisa ve Aydın’daki tarım arazilerinde çalıştırılmak üzere kamyon kasalarına bindirilerek götürüldü.” Yani Avrupalının beğenip almadığı göçmenler Türkiye’de mevsimlik tarım işçiliği gibi vasıf gerektirmeyen, emek yoğun işlerde, perişan yaşam koşullarına mahkum edilerek (o dönem için) 20 TL yevmiyeye dayıbaşlarının eline bırakılıyorlar. Dibe doğru yarış, her defasında yeni bir çaresizler kitlesiyle alevlendiriliyor. Yerli işçiye karşı 1990’larda köylerinden edilen Kürt köylüsü şimdi de Kürt mevsimlik tarım işçisine karşı ülkelerinden edilen Suriyeliler (yani sınıf içi rekabet, ücretlerin aşağı çekilmesi ve eşlik eden milliyetçilik).   Tarım işkolunda sendikaların açıklamaları, taziyeler, sosyal medya paylaşımlarını takip ederek ya da mesai arkadaşlarının bildirimlerine göre tespit edebildiğimiz kadarıyla iş cinayetlerinde ölenlerin 15’i (yüzde 0,83) sendikalı işçi, 1788’i ise (yüzde 99,17) sendikasız. Bu noktada bazı hususların altını çizmek gerekiyor. • Çalışma Bakanlığı’nın açıkladığı 2023 yılı Temmuz ayı istatistiklerine göre işkolunda 192 bin işçi çalışıyor ve yüzde 28’i sendika üyesi. İlk olarak sigortasız çalıştırılan işçi sayısı resmi açıklamaların kat be kat üstündedir. İkinci olarak sendikalarda örgütlü olan işçiler de daha çok sürekli istihdam edilen orman işçileridir. • İş cinayetinde hayatını kaybeden 1803 işçinin 38’inin ismini bilmiyoruz. 70’inin isim bilgisi eksik, baş harflerle sınırlı. (Raporun sonunda isimleri paylaşıyoruz.) Bu durum da işkolundaki örgütsüzlüğün önemli bir göstergesi.   Tarım işkolunda 80 şehirde ve yurtdışında balıkçılık için gidilen üç ülkede iş cinayeti tespit etmiş durumdayız: 82 ölüm Konya’da; 75 ölüm Şanlıurfa’da; 69 ölüm Adana’da; 63 ölüm Manisa’da; 59 ölüm Sakarya’da; 57’şer ölüm Bursa ve Mersin’de; 48 ölüm Kastamonu’da; 47’şer ölüm Antalya ve Aydın’da; 43 ölüm Gaziantep’te; 39’ar ölüm Balıkesir ve Muğla’da; 37 ölüm İzmir’de; 35’er ölüm Isparta ve Kahramanmaraş’ta; 33 ölüm Düzce’de; 32’şer ölüm Denizli ve Karabük’te; 29’ar ölüm Elazığ ve İstanbul’da; 28 ölüm Sivas’ta; 26 ölüm Ankara’da; 25’er ölüm Adıyaman, Hatay, Mardin ve Ordu’da; 24’er ölüm Çorum, Malatya ve Samsun’da; 23 ölüm Diyarbakır’da; 22’şer ölüm Bolu ve Çanakkale’de; 20’şer ölüm Afyon, Kayseri ve Kütahya’da; 19 ölüm Tekirdağ’da; 18’er ölüm Aksaray, Bartın ve Giresun’da; 17’şer ölüm Eskişehir ve Van’da; 16 ölüm Erzurum’da; 15’er ölüm Burdur, Erzincan, Kocaeli ve Trabzon’da; 14’er ölüm Kars ve Zonguldak’ta; 13’er ölüm Bilecik ve Rize’de; 12’şer ölüm Osmaniye, Siirt, Sinop ve Şırnak’ta; 11’er ölüm Karaman, Kırşehir, Nevşehir ve Tokat’ta; 10 ölüm Kırklareli’nde; 9’ar ölüm Artvin, Batman, Edirne, Kırıkkale ve Niğde’de; 7 ölüm Kilis’te; 6’şar ölüm Bingöl, Çankırı ve Muş’ta; 5’er ölüm Ağrı, Ardahan, Bitlis, Gümüşhane, Hakkari, Tunceli, Yalova ve Yozgat’ta; 4’er ölüm Amasya ve Uşak’ta; 1 ölüm Bayburt’ta; 6 ölüm Yurtdışı’nda (3 Moritanya, 2 Abhazya, 1 Yunanistan); meydana geldi… • Gezici tarım işçiliğinin en çok görüldüğü şehirler Şanlıurfa, Adana, Adıyaman, Hatay ve Düzce’dir. (Mardinliler, Batmanlılar ve Şırnaklıları da ekleyelim) • Manisa, Afyon, Burdur, Isparta ve bu şehirlere yakın olan Konya ilçeleri hattında tarla işçiliği yoğunlaşmaktadır. • Batı Karadeniz’de; sırasıyla Kastamonu, Karabük, Düzce, Bartın ve Bolu’da yoğun olarak orman işçiliği mevcuttur. • Neredeyse her işkolundaki işçi ölümlerinde ilk sırada olan İstanbul’da ise balıkçılık öne çıkmaktadır. • Karadeniz bölgesinde ise (Artvin-Ordu hattı başta olmak üzere) fındık ve çay işçiliği oldukça yaygındır. • Ege’de önemli bir sayıda çiftçi nüfusu tarlasını sürdükten sonra kendi traktörleriyle daha büyük toprak sahiplerinin tarlalarını veya ormanlık alanlarını işlemektedir. (Raporumuzda yer vermedik ama Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Ege, Akdeniz, Güney Marmara ve Trakya’da sabahtan akşama kadar aile emeği ile çalışan, piyasanın eline terk edilmiş, yoksul ve çalışırken hayatını kaybeden yoğun bir çiftçi nüfusu olduğunu da unutmayalım.) Tarım işçileri taleplerini netleştirmeli ve örgütlenmelidir 1- Köylüleri “mevsimlik” ve “gezici” işçiliğe zorlayan koşulların ortadan kaldırılması hedeflenmelidir. Bu noktada tarımda neo-liberal politikaların uygulanmasına son verilmelidir. Köyler yerleşime ve üretime uygun bir biçimde yeniden yapılandırılmalıdır. Ekolojiye ve gıda güvenliğine öncelik veren köklü bir Tarım Reformu yapılmalıdır. 2- Mevsimlik tarım işçilerinin temel haklardan (ücret, çalışma saati, sosyal güvence, sendikal örgütlenme) yararlanmalarını sağlayacak kapsamlı bir yasal düzenleme yapılmalı, dayıbaşılık kaldırılmalı ve halihazırda çıkarılmış yönetmeliklerin hayata geçirilmesi sağlanmalıdır. 3- Mevsimlik tarım işçilerine yönelik izole etme, aşağılama (örneğin fişleme) ve şiddet politikalarının önüne geçecek idari ve toplumsal tedbirler alınmalıdır. 4- Tarım işçilerinin çalıştıkları yerlerde başta sağlık ve eğitim olmak üzere hizmetlere ulaşımı için tedbirler alınmalıdır. 5- Çocukların eğitime ulaşmaları, sağlıklarının korunması en başta gelen sorundur. Kamusal bir politika oluşturulmalıdır. Periyodik olarak genel sağlık taramaları yapılmalı ve sağlık hizmetlerinden yararlanmaları ücretsiz olmalıdır. 6- Kadınların çalışma dışında üzerlerinde olan çocuk bakımı ve ev işleri için yerleşim alanlarında kreş, ortak mutfaklar ve çamaşırhaneler oluşturulmalıdır. Kadın sağlığına dönük çalışmalar yapılmalıdır. 7- Tarım işçileri için sağlıklı (temiz su, banyo ve lavabo vb.) ve sosyalleşme imkanı sağlayan barınma alanları oluşturulmalıdır. 8- Tarım işçilerinin çalıştıklara alanlara ulaşımı, uygun araçlarla ve güvenli bir şekilde yapılmalıdır. 2013-2023 / Tarım İşkolunda iş cinayetlerinde hayatını kaybeden 1803 işçiyi saygıyla anıyoruz... Murat Yıldırım, Mesut Demir, İsmail Bulut, Çile Bulut, Ramazan Ergin, Furkan Ertan, S.A., Mahsum Ak, Yaşar Işık, Hasan Keskin, Seda Karakaya, Ömer Derviş, Havane Örgen, Sinan Enes Zinciralmaz, Emine Dikyar, Salih Aydın, Engin Başer, Osman Taşkın, Ali Maslak, Ümit Şimşek, Sozdar Beko, Yusuf Polat, Merve Taşkan, Hadice Ece, Ayşe Yılmaz, Mukaddes Can, Emine El Mohammed, Abid Muhammed, Meyase Akgül, Murat Çınar, Bülent Barut, Esmanur Solmuş, Cemal Aldemir, Salih Akkuş, Ünal Can Akkuş, Güllüzar Balamut, Menekşe Cingöz, Neriman Turguteli, Huriye Köker, Perihan Bayar, Aysun Çetin, Abdurrahman Ceylan, Abdullah Delikçi, Hayatullah Recebi, Ali Aktaş, Hüseyin Türköz, Mustafa Gürpınar, Hatice Genç, Oğuzhan Karataş, Arsalan Doudkanlou, Zekeriya Dinç, Dursun Kesen, Eshet El Hemellas, Fikret Kara, Mehmet Ören, Hikmet Şen, Salim Demir, Mohammed Zain, Nergüze Kartal, Y.G., E.D., Nobat Geldi, Murat Ören, Maaruf Bozkan, Mahmut Türkmen, Durmuş Kıllı, Yalçın Sümbül, Ramazan Ökten, Ali Yasin Heşlum, Beşir Heşlum, Ali Heysem Heşlum, Nesibe Büyükçay, Bahri Hajıpourkhalkalou, Tufan Ünsal, Enes Balçok, Mehmet Evdi, Muzaffer Orkan, Abdül Hakim, Mustafa Akça, Gholamdastgır Ahmedzey, Sazet Karacan, Yusuf Harmancı, Salim Turupçu, İsmail Özdemir, Yener Fırat, Zafer Ülgey, İlteriş Ertekin, İdris Azaley, Zeynel Abidin İnal, Osman Sıvar, Hakkı Özkan, Ayşe İnkaya, Onur Budak, Hedayat Bakhtyari, Nail Avcı, Bahriye Kalender, İbrahim Acar, Mustafa Gıdı, Hatice Gündoğdu, Hüsnü Kurt, Musa Düşkün, İdris Anlaş, Hasan Hammuş, E.K., Savaş Korkmaz, Kahraman Parlak, Gülcan Eroğlu, Ahmet İlgen, Hasan Yurddaş, Ziyad İsa, Ziyouddin Amini, Aşkın Karadeniz, Mustafa Akarsu, Fidan Tunç, Seyithan Cayhan, Ali Osman Çelebi, Ali Güneş, Kadir Ekiz, Metin Yolcu, Sefer Öztürk, Hilmi Çakı, Ekrem Kaşıkcı, Saniye Zeyrek, Seli Salih, Özcan Binay, Mehmet Boz, Ayhan Uğurlu, Lütfü Mert, Nuh Akçer, Erdem Eskici, Tamer Çağatay Kıla, Ali Akpınar, Berzan K., Dursun Yanaşma, Mehmet Sinan Yaygın, Aleksandr İakovlev, Alexey Volkov, Ünal İhtiyar, Mustafa Çelik, Yaşar Sarıcı, Umut Durakçı, Mehmet Ali Koşar, Fatma Yetek, İbrahim Loğçu, Mehmet Kara, Mürsel Üstün, Yılmaz Dukan, Ramazan Saraç, Mehmet Yücel, İbrahim Karataş, İsa İşli, Ağci Çiçek, Eren Özkesemen, Alican Karahan, Murat Cirit, Arif Küçük, Arif Güngördü, Gülhan Yıldırım, Najmuddin Rahmanqul, Mohammad Sharif Azizi, Zekiye Şeker, Tuncay Gümüş, Hasan Yılmaz, Ahmet Elderviş, Abdülkadir M., Mustafa Yaman, Nuh Bakır, Abdülkadir Gül, Emre Bahri Orman, Erhan Uslusu, Can Hisa, İrem Selçuk, Nurhan Beşbudak, Hüseyin Ziber, Hamit Kuru, Mustafa Top, Muhsin Aksu (Mahsum Aksoy), Hülya Cin, Sefa Yıldız, Mücahid İşge, Furkan Kalemli, Hasret Kuş, Sakıp Başak, Şahin Ön, Naim Şahin, Turgut Özdemir, Cevdet Yüksel, Arif Gül, Abdullah Delikçi, Hasibe Bozkurt, Enes Belecik, Eyüp Tüci, Ömer TutalRıdvan Kaya, Kadir Çetin, Dudu Gündüz, Süleyman Bozoklu, Sami Eroğlu, Fatih İlhan, Kerem Bakançocukları, Sadık Akbağ, Ahmet Yıldız, Sefa Kadıoğlu, Ali Oğuz, Mustafa Erarslan, Rami Abdülkudüs, Miktad Yantur, İdris Akova, Celal Geyik, Mehmet Maral, Ahmet Güler, Sefa Şahan, Bahri Çoban, Fatih Çelik, Khal Murad Abdul Baqı, Ensar ., Abdulsamed Dağ, Remzi Polat, Mustafa Ersal Eken, Uzay Ulvi, Selahattin Ayhan, Türkan Demir, Bilal Ak, Kadir Nasiri, Kerametullah Muradi, Mohammad Akbar, Mehmet Bilgiç, Eray Tatlı, Murat Koyuncu, Sinem Sökmen, N.M., Mehmet Kazak, Ömer Saydan, Ferhat Batur, Yalçın Akcan, Yusuf Narin, İsmail Akgedik, İlkay Altındal, Tuncay Altındal, Taner Karaçin, Adil Selçuk, Tahir Yılmaz, Buket Yılmaz, Halil Güngör, Abdulkadir Asvad, Vidad Muhaymid, Selahattin Ustaoğlu, Iraz Muhammed Yoldash, Emir Esnek, Muharrem Aksem, Beyhan Güven, Recep Şibil, Osman Güngör, Hayati Ömür Ercedoğan, Mümin Sakin, Mustafa Hızır, İsa Çetinçakmak, Ahmet Şaşoğlu, Hayri Altun, Gökhan Öztürk, Mehmet Emir, Gökhan Yıldırım, Hacı Recep Ekin, Ahmet Kuyucu, Muhammed Mehdi Ertürk, Habib Gökçe, Kenan Korkmaz, Haydar Gündoğdu Şim Ağa, Süleyman Daşgın, Hakan Süzen, Muhammed Onan, Fuat Yetkin, Kadir Korkmaz, Bahtiyar Kandimov, Azmi Türkmen, Mehmet Özkan Turna, Hüseyin Kalkın, Süleyman Arık, Hüseyin Köse, İbrahim Kös, Kemal Kamacı, Nizamettin Alkan, Nedip Afgani, Ali Kubacık, Mehmet Durmaz, Ertan Göktepe, Aşkın Tün, Delil Alış, Casım El Sice, Serdal Ton, Ayşe Sığırcı, S.A., Mustafa Sığırcı, Musa Ay, Ahmet Elik, Ayşe Yiğitalp, Enes Kurt, Taha Demirler, Azize Erbay, Kemal Badalov, Ali Özkılıç, Hasan Düzgüner, Nebiye Yiğit, Mahmut Karaaslan, Erdal Çubuk, Yunus Topal, M.M., Saim Akçıl, Serkan Mirzaoğlu, Oğuz Avşar Aydın Edip Uzunoğlu, Evgenii Kuznetsov, Vıladıslav Berkutov, Nıkolai Omelchenko, Vadim Karasev, Lurii Chuborov, Belkize (Hacer) Çelik, Mehmet Deniz, Çetin Güner, Mıng Muhammad, Kaan Eşref Koç, Yaşar Cinbaş, Erol Tovka, Mülkiye Yıldız, Ayşe Kından, G.G., Eşref Morgan, Sevim Kıyak, Ethem Dağtekin, M.Aydın, Saim Kaplan, Şemsi Aktaş, Z.K., H.E.H., Hatice Kestane, Musa Can Çapuk, Emine Karabulut, Şenol Arslansarı, Samet Alper, Mehmet Albayrak, Adem Avcı, Dürdane Doğan, Zeynep Kumsal Yılmaz Ramazan Genç, Rahimi Ziaddin, Mustafa İletmiş, Mehmet Ali Kırcılı, Ümmet Kocabaş, Görkem Hasdemir, Burhan Ataman, Salih Bayraktar, Adnan Abdullah, Salih Güneş, Maher Fovaz El Halaf, Murat Sümbül, Gülhan Çizik, Adem Bakırcı, İsmail Kerimi, Fadime ., Nejla Taş, Ömer Kürklü, Hüseyin Ceylan, Muhammet Bayar, Arif Sağın, Hüseyin Yıldırım, Seycan Yalvaç, Fahrettin Öztürk, Mahmut Ergun, K.R., Yazgülü Zengin, Haşim Açık, Mehmet Sıddık İmaç, Narin Büyükçay, Saadet Karataş, Remziye Büyükçay, Baran Üstün, Rammdan Alahmad, Ayşe El Muhammed, Hayrullah Lülleci, Mehmet Nafiz Akel, Ahmet Tartan, Suat Özacarlı, Mahmut Sarı, Hasan Bıyıklı, Adem Kunt, Ferdi Alan, Cemil Kaçar, Hikmet Oğuzhan, İrfan Yılmaz, Yusuf Ata, Caner Sak, Mustafa El Muhammet, Muharrem Gündoğdu, Soner Ünal, Kadir Dağdelen, Coşkun Yılmaz, Özgür Can Akbulut, Barış Akbulut, Rojhat Altuntaş, Ahmet Yıldız, Mehmet Karataş, Bayram Kökçe, Orhan Yağmur, Rahimi Hayatullah, Mehmet Çörten, Yankı Kocabaş, Mustafa Sesli, Mehmet Sağırca, B.Z., Mehmet Hanifi Özinal, Adil Günay, Mustafa Kostakoğlu, Şaban Raşit Yalkın, Mehmet Çot, Fesih Kapçak, Güven Perçem, Emrecan Çiftçi, Hayri Kamil Çatal, Fatıma Isa, İsmail Ünal, Mahmut Soylu, O.A., M.G., İsmail Uğurlu, Ahmet Yiğit, Doğan Nurluyor, Ali İshayman, Osman Kardaş, Hamdi Pektaş, İsmail Şahan, Rasim Seyit, Cemal İleri, Yusuf Er, Metin Büten, Volkan Vural, Fevzi Yardımcı, Recep Yıldız, Muhammet Laila, Barış Doğan, Yasemin Demirel, Nermin Alkan, Feride Arıkoğlu, Şakir Oğuz, Cemil Akar, Havva Ece, Ramazan Aytaç, Hedra Şuveg, Serhat Sarıyıldırım, Muhammet Özkan, Abdullah Nagıp, Erhan Taşar, Erkan Şahin, Kerim Şerbed, Gamze Kakız, Ali Turan, Hamza Çökükoğlu, Naile Şirken, Bedriye Kaya, Ahmet Necdet Doğan, Hasan Candan, Nedim Aktaş, Sabahattin Yılmaz, Bedirhan Tosun, Shakhnoza Yuldasheva, A.M., Mahmut Tebaş Hasan Koç, Enes Gülboy, Nurullah Güney, Ayşe Daş, Hasan Kıran, Hakan Üstün, Yaşar Özkan, Feryat Karaca, Sezgin Koç, Mehmet Çiçek, Elif Başoğlu, Sami Nadiri, Muhammet Nadir Mis, Erbay Kopuk, Suuba Tullah, Mehmet Korkmaz, Mehmet Kurt, Rasim Şalı, Muhammet Karagöz, Uğur Avaz, Mehmet Kara, Orhan Akbıyık, Ufuk Aksu, Zöhre Sağ, Nilgün Gülal, Ajda Tan, Şemsettin T., Remzi Önder, Haydar Karataş, Alper Arslan, Ahmet A., Halis Ruhi Parmaksız, Halil İbrahim Coşkun, Mehmet Zencirci, İbrahim Küçük, Mehmet Yiğit, İbrahim K., Nucud Salih, Sedat Sagun, Ersan Taş, Murat Örekeci, Salih Akduman, Cengiz Genç, Selahattin Duman, Nurullah Akbaş, Ali Yılmaz, Emrah Pullu, Fevzi Onakbaş, Ramazan Yüksel, N.A., Hüseyin Gümüş, Khaled Alabdullah, Kaya Tıngır, Mustafa Şen, İsa Yıldırım, Hasan Yanik, Hamdi Ekim Serdaroğlu, Arif Koşar, Asadullah Juma Murad, Mustafa Yıldırım, Yaşar Dadaylı, Kerim Çoklu, Ahmet Okal, Fida Okal, Mehmet Kuş, Mehmet Okal, Medine Okal, Mehmet Okal, İbrahim Okal, Summani Aksakal, Burhan Ay, Münevver Kay, Hasan Hüseyin Oygün, Mehmet Emin Epyıldız, Hilmi Özbek, Mehmet Zurnacı, Kadir Yağmur, Mahmut Yağmur, İbrahim Tutu, Harun Şahin, Oktay Ceyhan, Mahsun Altıntaş, Mustafa Bayram, İsmail Kandevar, İsmail Kazancı, Rahmetullah Kadiri, Osman Günenç, Mehmet Ali Beşaltı, Arif Avcı, Recep Çoban, Süleyman Akpolat, Vahap Eren, Ömer Biricik, Abit Yüksel, Hasan Mustafa Abidin, Muhammet Veli, Hikmet Veli, Gülşen Veli, Nizamettin Baltacı, Rime El Abid, Ali Muhammedi, Hakan Çelik, Harun Şakar, Sami Yavaşçı, Beşar Supi Ali, Recep Akın, Seyithan Badur, Doğan Polat, Vefa Karataş, Ramazan Yıldırım, Ramazan Onat, Fazlı Çelik, Mehmet Güngörmüş, Mehmet Güneş, Barış Aksu, Adem Arat, Selami Ersoy, Yunus Akkuş, Mehmet Ali Özçelik, Abdurrahman Çelenk, Ahmet Hudaygulyev, . Yazıcı, Ercan Üçkan, Abit Boz, Abdul Baki Rahimi, Hasan Hasan, Abdullah Korkmaz, Muhammed Bulut, Mehmet Taşçılar, Hüseyin Ayna, S.S.A., Ahmet Abanuz, Mehmet Ali Y., Mehmet Emin İzol, Nazife Zorlu, Celal Çelikoğlu, Gökhan Dağdeviren, Ercan Unğan, Sabri Duru, Sebahattin Eyigün, Yılmaz Çeltikçi, İbrahim Doğan, Süleyman Buluş, Özcan Kaya, Caner Yarasa, Yasin Yıldız, Muhammed Qurban Berna Çürükoğlu, İlyas Domaç, Begench Ovliyaguliyyev, Hatice Sarı, Hamidullah Hakimi, Rıza Çetinbaş, Mehmet Meşin, Süleyman Küçüktuncer, Resul Çoruh, Gulle Menderes, Hanife Dudu Yılmaz, İsmail Demir, Mehmet Bıçkı, Hayri Çelik, Yüksel Berk, Abdul Gani, Soner Meral, Nour Agha, Ahmet Gürleyen, Reşit Özok, Mehmet Zorlu, Necip Güler, Abdullah Sabah, Adile Bahçe, Cuma Aşkın, Ali Yazli, Selahattin Bayhan, Şirin Tosun, Ahmet Aksoy, Mehmet Durmuş, Abdulhalim Suri, Orhan Sonsuz, Muharrem Sönmez, Mahmoud Almourad, Mehmet Güzle, Emincan Seyis, Bismili Macidi, Ufuk Anık, Bahattin Güner, İsmail Özgün, Yusuf Ülger, Abdullah Abdi, Aynur Üstün, Mehmet Duran, Aycan Kara, Selahattin Dayı, Nihat Çakır, Hacire Aslan, Kasım Gümüş, Mehmet Mustafa Aslan, Hüsnü Ören, Mehmet Aktaş, N.K., N.T., M.T., M.K., Ş.Ö., Abdurrahman Abdi, Ali Berkel, Dursun Aygün, Kenan Akbıyık, Ahmet E., Ferit C., Eyüp Kurtulmuş, Ercan Pürenli, Rüşan Özden, Yurii Bostnik, Fatih Gür, Suat Sezer, Nuray Karabulut, Gülay Yaman, Selim Kazan, Nazlı Parmak, Yavuz Parmak, Dede Çaldır, Emmeni Hamid, Fatma Cuma, Visal Süleyman, Musa Altınok, Mustafa Kızılırmak, Sevdim Duman, Erdoğan Demir, Ahmet Taş, İsmail Ceylan, Mevlüt Bağ, Kadir Bingöl, Tarkan Gürbüz, Mevlüt Yiğit, Tolga Baki, İbrahim Şencan, Emine Hallaç, Hatice El Naccar, Hasan Ali Gürsoy, Şenol Yücel, Ramazan Kavuşduk, Nebi Saygı, Mesut Karakülah, Metin Parça, Mustafa Güngör, Serdar Şahin, Gülbahar Akdeniz, Hüseyin Barış, Abdülhakim Demir, Vali Çevik, Govsettin Türkmen, Mustafa Nuri Uçar, A.Y., C.L., Doğukan Sarıoğlu, Ahmet Sarıgene, Muzaffer Uysal, Vakha Aksat, Metin Çiçek, Süleyman Güldere, Mevlüt Doğan, Mehmet Özgün, Bahtiyar Yaylaevi, Ahmet Karakaş, Davut Atıl, Ahmet Güngör, Ali Davut, Ali Nuri, Khamueoı Mahammad, Celalettin Elikan, Ramazan Ateş, Recep Arslan, Hasan Yıldız, Mehmet N., İbrahim Halil Kılıç, Barış Er, Süleyman Çetinkol, K.A., Arda Kaan Keskin, İsa Boğa, Mahmut Hüseyin, Ali Soyer, Ferhat Arslan, Adnan Körklü, Tahir Korkmaz, Hatice Kuşkovan, Abdullah Aydın, Ayd Esved, Vetfa Gökten, Mikail Aydemir, Şahin Abilyontlu, Sertip Şen, Murad Halil, Mehmet Çakır, Emin Ceylan, Abit Kavuşat, Vural İbli, Mehmet Özgü, Devran Çoban, Tevfik Fukra Erikli, Gülfezar Zengin, Sedat Yıldırım, Ahmed El Ahmed, Mamatkulov Keldiyor, Eymen Osman, İbrahim Kalay, Bekir Taşkın, Sunnatullah Sıharifi, Sahyt Gurbanov, Akmoljon Yusupov, Ömer Güngör, Ahmet D., Nergiz Kinno, Adnan Turgut, Nevzat Kuru, Abdul Ahmet Jura, Aslı Gür, Elif Önge, Emine Tardo, Eşe Açık, Sezer Yardaş, Murat Azaklıoğlu, Hayati Kara, Ali Günaydın, Hakkı Korkmaz, Mert Kaner,Ali Çelikdemir, Gökhan Özkan, Ayvaz Özkan, Havva Bulut, Berivan Karakeçili, Ahmet Çiftçi, İsmail Demirbaş, Nadir Özer, Murat Yağcı, İsmail Güden, Songül Demirtaş, Reyhan Dündar, İsmet T., Rıza Polat, Meryem Şahin, Güven Akar, F.Ç., Erhan Odabaşı, Aziz Çino, Hamit Varol, Ali Fidan, İlhami Köroğlu, Mehmet Toy, Salih Malkoç, Kadir Dolgun, Erdem Aksoy, Kağan Mirik, Ramazan Dede, Durmuş Nuhuz, Şahin Çetin, Ferit Demir, Ammar Esad, Ömer Bolat, Nazlı Ünal, Ahmet Essed, Süleyman Polat, Dursun Deveci, Nuray Deveci, Dursun Karaçam, Hidayet Cerbez, İsmet Yılmaz, Muhammed Nebi Nasır, B.K., Maksut Güler, Habib Gülseren, Ferhat Önel, Celal Eroğlu, Yılmaz Kargın, Hamza Aydın, Yavuz Kayabaşı, Orhan Kaya, Cansu Aklık, Muhammed Ay, Jihad Saflan Hamid, Suat Cirik, Oktay Hatıl, Hasan Toksoy, R.S., Nurcan Eres, Umut Aldemir, Bayram Irkıçatal, Recep Koca, Ali Rıza Kılıç, İhsan Demir, Shaikh Ahmad, Uğur Güneş, Mustafa Altunbaş, Fatma Mılla, Hüseyin Deniz, Sariye Diker, Murat Demirel, İbrahim Şahin, Enver Bayraktar, Mehmet Yel, Ahmet Usta, Zübeyir Aslan, Abdulhadi A., Remzi Kalpak, Rauf Ahmedov, Ali Kılıç, Zekeriya Yalçın, Merza Mohammed, Barış Yamaçtepe, Ayçan İbrahim, Kefa İbrahim, Erdal Kahya, Havva Peker, Muammer Üstün, Hatun Üstün, Kadir Üstün, Osman Kozacı, Osman Özüağ, Emrah Sucu, Allahverdi Çanga, Umut Demiröz, Ahmet Salih, Necmettin Ek, Şentürk Sevindik, Siyte Ali, Sezgin Yıldırım, Recep Karakılıç, Ahmet Aytaş, Hikmet Yasakçı, Gökhan Ahıskalı, Ahmet El Gısvan, Abdurrahman Elhamdo, Abdullah Bahtiyar, Arif Kul, Mustafa Tokay, Ali Karabel, Ramazan Karol, Yakup Taşdemir, Hakan Çalışkan, Erdal Küt, Bayram Ali Çolak, İbrahim Uslu, Recep Gürel, Hacı Bayrak, İsmail Karakaş, Kerim Yılmaz, Gül Abdu, Badiea Muhammed, Veli Şengül, Gigla Shantadze, Durmuş Şahin, İbrahim Durmuş, Muammer Ergül, Turan Yücel, Asım Bıyık, Murat Altınöz, Ali Devebakan, Özlem Çağlayan, Leyla Çiçek, Muhammed Cihan Akbaş, Murat Çelik, Beşşar Elşeyh, Ahmet Dönmez, Samet Tekin, Volkan Çanakçı, Mustafa Fırat Göral, Hayri Kar, Kerem İncedayı, Alaattin Demirci, Halit Erdal, Mehmet Aslan, Yunus Çolak, Hadiye Öztürk, Halil Dönmez, Mustafa Çam, Yılmaz Bozkurt, Agit Güler, Mehmet Zeyrek, Ramazan Buday, Sedat Ay, Cahit Karadağ, Mehmet Karadağ, Bismillah R., Abdullah ., Hasan Egelioğlu, Ahmet Karakaya, Sünnetullah Khushmatov, Serkan Özyurt, Hikmet Akar, P.K., Halil Ayvurdu, Sabri Doğan, Veli Ateş, Emrah Danacı, Sefer Özbek, Ali Alnazah, Remzi Yalçın, Yusuf Vefa Sirkeci, Necdet Albay, Muhsin Bereket, Eren Eroğlu, Khaled Mustafa, Hüseyin Anşen, Osman Anşen, Emin İdem, Selvi Balakan, Durmuş Akalın, İdris Demirci, Sabri Ören, İlyas Çeler, Halid El Ahmad, Adle Ubeyd, Ekrem Yavuz, Sığan Kertes, Murodbek Kurbonov, Ömer Aktaş, Hafız Ali, Haris Turan, Sıddık Kızıl, Aydın Yıldız, Adil Sönmez, Ahmet Karabulut, Yusuf Keskin, Cengiz Kaplan, Mustafa Karakaya, Hacer Yaygın, Fatma Demirtaş, Osman Akbaş, Osman Akbaş, Mehmet Alakuş, Volkan Demir, Sera Baylan, Hamit Kaya, Abdullah Uygun, Adnan Aslan, Nihat Bilgin, Kenan Yeşilbaş, Yalçın Uçar, M.A., Ramazan Ateş, Zennurşan (Gülsevin) Göz, Şengül Özbay, İbrahim Kartal, Ömer Kunduz, Yasin Kılıç, Cesim Bekçiler, Abdulhamid Alakan, Deniz Köseoğlu, Ahmet Duman, Raca Sahil, Sedat Aydoğan, Beyazıt B., Yaşar Doruk, Özkan Öz, Yüksel Demir, Bekir Güllü, Rafet Telli, Ali ., Niam Çatkari, Dursun Kaya, Ökkeş Yanar, Habib Geçer, Ahmed el-Muhtar Muhammed, Necla Ükünç, Abdullah İspir, Yaşar Çelikoğlu, Songül Çapat, Perihan Akın, Hasan Doğan, Mithat Uzundal, Azizullah Beryal, Kadir Öztürk, Halil Aygün, Ayşe İbrik, Şahin Çiftçioğlu, Mehmet Tatar, Abdulseddar Abdulkayyum Hudayberdi, Naime Ulusoy, Murat Temiz, Şengül Akman, Nildanur Akman, Çiçeği Çapat, Gülistan Boz, Bahar Çağatay, Faruk Boz, Bedirhan Çağatay, Esma Polat, Hüsnü Koymalı, Piroz Yaşar, Elif Kaya, Asiye Serin, Zeynep Talay, Hamdo Mugis, Baran Yıldan, Ramazan İşkol, Mehmet Kaydı, Said Mehdiyev, Yusuf Doğan Apucu, Hasan Dursun, Hamide Beygirlioğlu, Mustafa Tomaki, Hacı Ali Çıracı, Mustafa Açıkgöz, Erkan Yanar, İbrahim Zengin, İsmet Altın, Muhammed Ali Şahin, Zeki Serçe, Ayfer Uçar, Gülender Akkaş, Emine Koçak, Şaban Akkaya, Ahmet Sarıöz, Abdullah ., Dilek Arslan, Hasan Arslan, Hüsna Ay, Aliye Acar, Gazale Aktekin, Sultane Aktekin, Hatice Acar, Müzeyyen Arslan, Tamer Lüleci, Levent Kılıç, Nail Metin, Ali Işık, Özlem Işık, Aydın Kocabaş, Cihan Gezici, Onur Aydemir, Mehmet Aydın, Muazzez Duman, Nihat Eren, Nurettin Aliyev, R.F., Nuri Kazancı, Nurettin Özkan, Yılmaz Yeşilçöp, Şükrü Akkurt, Mustafa Akbaş, Mustafa Karasakallı, Hasan Yıldırım, D.R., İsmet Şenyüz, Mustafa Karayılan, Fatma Kaya, Ahmet Kaya, Mutlu Aydın, Ali Said, Sedat Baştürk, Murat Baba, Muhsin Bereket, Mehmet Şahin, Engin Mihtariye, Kenan Avcı, Emine Yazıcı, Gabat Müslüm, Ramazan Yılmaz, Mesut Tamir, Kasım Özdemir, Bahadır Türkyılmaz, Gülistan Turhan, Osman Özkan, Halil Tor, Furkan Özçelik, Cengiz Satılmış, Soner Demir, Abdullah Ahmed, İlyas Bostancıeli, Hüseyin Karaman, Derviş Yılmaz, Cafer Tayyar Yalaza, Yavuz Lazut, Alper Tiryaki, Hasan Tepecik, İbrahim Doğan, Abdül Kuddüs Nazar Mehmet, Ayşer Çing, Murat Görmüş, Şahabettin Oman, Aslan Şahin, Gülcan Yıldırım, Ayşe Alpak, Mervan Aslan, Recep Acar, Dinçer Gürbüz, Ali Öztürk, Mehmet Özdinar, Satılmış Karademir, Atilla Metin, Uğur Karakaya, Pembe Aydaş, İbrahim Ergin, Hüseyin Kaya, Nadir Budakçı, Hayrullah Eygay, Özgür Babayiğit, B.K., Mehmet Gökdağ, R.G., Mehmet İmre, Kamil Taşçı, Rındı Güven, Halime Güven, Musa Meriç, Hüseyin Açıkkol, E.D., Mehmet Aslan, Hava Aslan, Ahmet Demir, Hatice Çimentepe, Çağlayan Poyraz, Mehmet Alaylı, Birol Merdim, Mustafa Altıntaş, Hasan Kurt, Murat Kaş, Muhammet Recep Çömez, Ramazan Demiz, Kenan Uçkun, Ayşegül Küçükyılmaz, Mustafa Ağıralan, Fedir Suprenenko, Yakup Şahin, Mehmet Kara, Metin Fırat, Mehmet Emin Bozkurt, Ayhan Atmaca, Ali Şatır, Kemal Ataseven, İ.K., İsmail Kırlı, Müslüm Akça, Ahmet Turan, Eflet Parlak, Abdullah Solmaz, Muhammed Necip, Bünyamin Öztürk, Muhammed Mahmoud Eşsilim, Erdoğan Kırık, Aziz Tatlı, Şahin Çiftçi, Pınar Müçek, Zeynep Müçek, Ruyan Altın, Seviye Altın, Burcu Has, Elif Boğa, Tülay Ak, Gamze Özçoban, Fatma Çataldere, Gülseren Güllü Karaman, Hayriye Çakmak, Meryem Korkmaz, Hatice Korkmaz, Osman Seçilmiş, Mutlu Çelik, Nurcan Kınık, Bayram Soyak, Güzel Altun, Şükrü Akbıyık, Erkan Ölmez, İsmail Ekinci, Nuri Balcı, Cemile Aydın, Diyap Abid, Murat Başer, Ali İlhan, A.E., Kadir Muhammed Simavi, Mesut Karakoç, Zülfü Habip Yaşar, Doğan Deniz, Turan Özdemir, Muhammed el Aşab, Rami el Aşab, Basil Halit, Kusay (Hüseyin) el Salih, Abdullah Haydar el Bargas, Turgut Güzel, Meltem Karadeniz, Birol Anuf, Vefa Muhammed, Sıdıka Müslim, Kemal Eroğlu, Rahim Mahmut, Osman Saygılı, Zeki Gürlek, Ali Küçükuzun, Furkan Ateş, Mehmet Emin Bulgurcu, Orhan Gülbiten, Şahin Aytaç, Vazha Abduladze, Ahmet Elahmed, Halis Arıtürk, Ali İhsan Arslan, Ercüment Doğan, C.K., Mehmet Şeyhan, Şevki Yirmibeş, Fatma Aktaş, Ümmügülsüm Coşkun, Remzi Duman, Hasan Kaya, Ziya ., Mahmut Atalat, Kemal Bahçe, Nuh Akar, Mehmet Ertunç, Kamil Cerruh, Ayhan Kazan, Ali Demircan, Haydar Çöklü, Mehmet Demir, Muhammed Sefa, Ali Sefa, Hüseyin Gökmen, Mustafa Yıldız, Ammar Hachalef, Yasin Benek, Fahri Kuzören, Gürsel Tekin, İsmail Acar, Zeki Yıldız, Mesut Dikel, İbrahim Türel, Hasan Kaplan, Mustafa Yılmaz, Dursun Kaya, Sinan Yıldızsoy, Sinan Çelik, Adem Yaprak, Osman Aktaş, Talip Avcı, İsa Başol, Cuma Muhammed Sadun, Yusuf Bolat, R.Y., Murat Halis Kaya, Serkan Ok, Ramazan Kavakalan, İbrahim Şahin, Yusuf Ak, Osman Babür, İbrahim İrdin, Hikmet Şakrak, Galip Arslan, Niyazi Altıntaş, Melek Argun, Ö.A., İ.D., Dursun Bozkurt, Erkan Ertaş, Tuncay Barkin, Mazlum Candede, Halil İbrahim Alış, Hüseyin Şenol, Ahmet Cozur, Şenol Beler, Talha Fahirci, Sadettin Atlı, Enes Yetkin, Bedriye Serbest, Sami Sepetçi, Arif ., Ali Akkoyuncu, Rıdvan Öztürk, Hasan Çorbacı, Savaş Sorgun, Ahmet Gürtürk, Davut Kartal, Dursun Özer, İsmail Eroğlu, Hanife Mert, Ali Kolak, Zübeyde Akbulut, Hüseyin Koştur, Osman Gezer, Yusuf Arslan, Fatma Doğan, Melek Yamaç, Şükrü Uluçay, Ali Bıyık, Mehmet Beyhanoğlu, Yaşar Engin, Ayşe Karaca, Hayriye Kurt, Fakriye Doğan, Fatma Yıldız, Erdoğan Özdemir, Fatime Şengül, Bülent Arslan, Sedat Türkücü, Recep Çevik, Dürdane Meral, F.A., Hüseyin Aydın, Ferhat Çalışkan, Furkan Akalın, Gülsüm Keskin, Zafer Ergün, Özer Özdemir, Ramazan Baş, Cemal Şan, Bahri Emen, Şükrü Karakoç, Hüdayi Çelenk, Pembe Çelenk, Ramazan Şahin, Hidayet Kiraz, Yusuf Koç, İrakli Hchetia, Mehmet Gezen, Selbi Taşpınar, Muradiye Asal, İhsan Yıldırım, Ahmet Gündoğdu, Abdülkadir İda, Abit Yıldız, Mehmet Balkar, Uğur Kayaalp, Yaşar Tunç, Kenan İnan, Bilal Gediz, Halil Alınmış, Hüsniye Alınmış, Resul Çomu, Şems Egen, Satılmış Tavukçu, Fethullah Yaşar, Yunus Çelik, Asena Yudum Özcan, Ali Can Aslan, Seyde Aydın, Ayşe Aydın, Nesrin Aydın, Kezban Uysal, Fadime Orhan, Zeynep Uysal, Ummuhan Uysal, Nurdane Kaya, Burak Kaya, Ümmü Demirkol, Zeynep Zengin, Azize Kars, Ayşe Yaşar, Zekiye Çetin, Yıldız Öztürk, Musa Kasap, Muhammed Mustafa, Emine Beler, Mustafa Gezener, Sadık Yamadağ, Fedai Uçar, Besmellah Esmeilakban, Mehmet Akdan, İsmail Yıldırım, Yıldırım Öz, Mehmet Mercan Kızılkaya, Bahattin İlet, Remziye Uysal, Ali Çalık, Hanifi Altun, Sefa İbiş, Tayfur Norman, Güler Norman, Ömer Abdullah, Yılmaz Çalık, Fatma Kaçmaz, Ahmet Ural, Fatih Gül, Aysel Gezici, Aydın Şayık, Ahmet Kara, Yaşar Özcan, Nuh Doğan, Ayşe Pınar, Cemil Daşçı, Mehmet Kizir, Muhammet Ali, Basil Ali, Songül Evran, Raziye Ağünlü, Ramazan Kasatura, Emine Aracuk, Salih Sak, Mustafa Küçük, Döne Küçük, Halil Aktoğ, Sahide Aktoğ, Sefa Nes, Şükran Bozkır, Dersim Hacı, Ömer Adak, Arif Danış, Süleyman Durmaz, Ahmet Dönder, Feyiz Ramazan, Betül Ramazan, Halit Ramazan, İkbal Selim, Emel İcil, Hatun Heçel Selim, Rıdvan Hasan, Semah Selim, Medat Uysal, Ahmet Ay, Musa Gobarancı, Celal Özdemir, Mustafa Kaya, Turgay Tunç, Abdullah Mehmet Timuru, Mustafa Ay, Murat Değer, Salih Dağ, Mehmet Akman, Hamdi Ayan, Bayram Kılıçarslan, Ahmet Atlas, Avni Çakır, Mehmet Güler Giriş, Mustafa Doğan, Nurettin Sezgin, Recep Kaynak, Mehmet Salih Aksoy, Kamile Değirmenci, Yılmaz Erdönmez, Mehmet Karaoğlu, Kezban Alkan, Mahmut Denktaş, Korkut Taş, Turgut Soydaş, C.G., Abdul Wahil Sagaw, İbrahim Oturan, Erol Dinç, Medine Çelepkolu, Kenan Akbaş, Recep Pozukçu, Özgür Filik, Halil Cen, Adem Gökmen, Didem Öztürk, Osman Oğuz, Servet Taş, Sabri Can, Naife İldere, Özlem İldere, Havva Caran, Arife Aktaş, Ceylan Aksoy, Reyhan Caran, Gülseren Yayla, Maksude Ünsal, Havva Yiğit, Ayşegül Karataş, Mihri Kale, Ayşe Kale, Şerife Aksoy, Muazzez Balık, Elmas Çelik, Emel Arslanalp, Buket Keskin, Veli Can Çelik, Harun Kaplan, İsmail Doldek, Rasık Kahraman, Yaşar Karasu, Şevki Çetin, Mevlit Bilici, Reşat B., Rahman Uğur, Şevket Demir, Ferhad Ş., Recep Köklü, Raid Hasan, Hasan Boz, Saniye Özçelik, Serpil Özçelik, Özcan Bakır, Süleyman Akman, İhsan Güzen, Ahmet Karakaya, Dijle Karakaş, Vahittin Çataloğlu, Metin Bilekli, Mehmet Ekşi, Kadir Yüksel, Orhan Şenol, Samır Muhammed, Ayşe Güler, Kenan Cangül, Duran Karabulut, Seda Nur Tatar, Muhammed Şuhut, Zehra Alda, Ayşe Alda, Ali Öztürk, Ferit Meclis, Fehet Abdulaziz, Kasım Nayif, Belgin Sarı, Yasemin Zeybek, Bedo Beninaze, Cemaleddin Örs, Ömer Sakallı, Nuri Çeri, Kübra Yaşatır, Selma İçöz, Azad Mamu, Nacin Freyş, Birgül Çelik, Nazım Kara, Erkan Çakır, Hale Çelik, Sedat Yalçın, Adalet Altay, Hanife Elma, İbrahim Casim Muhammet, Hüseyin Kılıç, A.Ç., Remzi Haydar, Orhan Avar, Şahabettin Ökmen, Osman Özen, Ferhan Yazar, Gültekin Gencer, Şenol Nur, Hüseyin Şirin, Murat Hamarat, Aşkın Karataş, Mustafa Konanç, Cemal Yorulmaz, Nurettin Aktaş, Mehmet Sıddık Tecirman, Barış Çiftçi, Taner Yaman, Hanife Coşkun, Archıl Gegıdze, Ali Özdemir, Şeyho Öksüz, Kibariye Öksüz, Çiçek Ayaz, Yıldız Kaplan, Nizamettin Açan, Özgüner Yeşilyurt, Kenan Dönmez, Sadık Balta, Yaşar Carti, Mustafa Çiçek, Yasir Geylani, Kahraman Büyükkafes, Ali Ataş, Harfiye Ataş, Ahmet Ataş, Burhan Evin, Ayşe Arı, Ali Sağır, Mahmut Üncal, F. Y., Sebahat Ö., Elif A., Ali Yılmaz, Mehmet Zahir Ekin, Muzaffer Altındaş, R.K., Coşkun Özdemir, Ali Kınalı, Hakan Dağ, Hasan Akar, Sibel Can Polatlı, Seyrani Köstü, Ramazan Çimen, İzzet Duran, Harun Efe, Mehmet Öztürk, Ahmet Asar, Servet Sarı, Osman Atar, Gülhan Akay, Mustafa Aktaş, İsmet Kuru, Meryem Yörük, Eşref Demir, İlyas Karadeniz, Emine Tıraş, Çetin Batır, Hasan Bakdur, Zeynep Kutlu, Abdurrahman Kıllı, İsmail Kıllı, Hamdi Yılmaz, Behzat Özen, Ali Türe, Sabri Yılmaz, Muhammed Ceylan, Hediye Kutlu, Firdevs Çelik, Sabahattin Karataş, Pınar Akbaş, Mehmet Turhan, Nazlı Gülfer, Hülya Yeltekin, Nermin Yeltekin, Hatice Fidan, Serpil Avcı, Nesrin Ağaçdelen, Emine Hatun Çöl, Hacer Yıldız, Muradiye Kahraman, Nurcan A., Ahmet Gürbüz, Satılmış Demirsoy, Emine Olmaz, Davut Şirin, Gülnazi Jizihiaşvili, Remzi Nohutçu, Orhan Çilci, Rıza Arslan, Ümran İlgin, Mahmut Ateş, Naime Katmadze, Celal Bozkurt, Sinan Baş, Salih Pek, Hasan Kuşkayısı, Ercan Özçelik, Mehmet Sağdıç, Rabia Cirik, Ayşe Cirik, İbrahim Yavuz, Nadiya Berkel, Ş.Ü., Serhan Haso, Sabri D., Mustafa Ülker, Hüseyin Çelik, Yasin Çelik, Feyza Nur Çelik, Ender Yıldırım, Şükrü Kahraman, Kayhan Çiçekoğlu, Enis Ak, Ferdi Çakır, Yakup Kartal, Nezir Akgül, Bekir Şahin, Ali Dinç, Ercan Devecioğlu, Ümit Köse, Mehmet Hepkaya, Nihat Can, Fatih Koç, Kübra Şenateş, Kader Yalçın, Oya Korkan, Fernaz Altınok, Halaf Hülo, Yusuf Karapınar, Kadir Ateş, Abdullah Pamukçu, Zeliha Sevim, Mevliye Ölmez, Ümmühan Sapmaz, Dilber Karaçam, Aslı Oruç, Osman Kusur, Narin Onay, Fatma Süt, Medine Turan, Remziye Acar, Remziye Yılmaz, Songül Yılmaz, Zahide Atik, Salime Uluer, Zeynep Ünsal, Yıldız Özelçi, Yusuf Yılmaz, M.S., Ümran Saçan, Hatam Akhshıj, Osman Ahatzoubın, Mohammad Zatkağnı, Hossem Padar, Kazım Akçadağ, Soner Karatut, Ruhi Olur, Musa Baş, Ali Kumuz, Ahmet Kutlucan, Ahmet Güngör, Hasan Örkmen, Haluk Evirgen, Hanife Yaşar, Ali Mısır, Mehmet Uyar ve ismini öğrenemediğimiz 38 işçi...  
İzmir Bergama’da “Avrupa’nın tek merkezden jeotermal enerji ile ısınan en büyük serası” diye reklamı yapılan Agrobay’da Tarım-Sen’e üye oldukları için işten atılan işçilerin direnişi bugün 38. gününde... Selamlıyoruz...

Agrobay işçilerinin 38 günlük direnişinin özü budur: ‘Yaşamak İçin...’

Tarım işkolunda son on yılda en az 1803 işçi çalışırken hayatını kaybetti


Agrobay işçileri ne istiyor?

Serada yaklaşık 500 işçi çalışıyor. İşçilerin yüzde 90’ı her yaştan kadınlar. Agrobay serasında kadın işçilere ağır işler yaptırılıyor. Sera jeotermal enerjiyle ısıtılıyor. Bazı zamanlar serada sıcaklık 60 dereceye kadar çıkabiliyor. İşçiler yoğun tarım kimyasallarına maruz kalıyor. Koruyucu ekipmanlar yetersiz. Serada yüksek tonlu hasatlar yapılıyor ve işçiler domatesleri asansörlerle topluyor. Bu araçlar eski ve doğru düzgün güvenlik önlemi yok. Ağır ve aynı işi sürekli yapmaktan kaynaklı fiziksel hastalıklar örneğin (fıtık) çok yaygın. Kimyasal maddelere maruz kalmalarından ötürü solunum rahatsızlıkları mevcut. Servisler eski, klimaları yok, kışın buz gibi, yazın cehennem gibi sıcaklıklarda işçilerin günde üç saatleri yolda geçiyor.

İşte bu noktada Şubat ayında Agrobay serasında başlayan sendikal örgütlenme faaliyeti ivme alınca patron 22 Ağustos’ta sendika üyesi bir işçiyi işten çıkardı ve bazı işçileri de ücretsiz izne yollamaya çalıştı. Ertesi gün sendika üyesi olan ve olmayan 10 işçi daha işten çıkarıldı. Bunun sonucunda işçiler arasında bir tepki oluştu, yürüyüş gerçekleştirildi ve bir direniş başladı. 2 Eylül’de günü birlik kurulan direniş çadırı üç gün sonra kesintisiz hale getirildi. Ancak 16 Eylül itibariyla çadırda bir-iki saat beklenen bir nöbet eylemine dönüldü.

İlk süreçte belirlenen talepler şunlardı: İşten atılan işçilerin işe geri alınması, maaşların düzenli yatırılması, bir gün izin-iki gün çalışma sisteminin kaldırılması, kaliteli koruyucu ekipmanların verilmesi, sıcaklarda soğuk su verilmesi, tuvalet izni verilmesi, mobbingin ortadan kaldırılması, servislerin düzeltilmesi ve promosyon hakkının verilmesi...

Ancak görüşmenin yapılacağı gün temsilci olarak seçilen üç işçiden ikisi işten çıkarıldı. Devamında 20 kadar işçi daha çıkarıldı. Şu an için işten atılan işçi sayısı 39’a ulaştı. Eyleme katılan işçilerin büyük çoğunluğu Kod-46 ile, bir kısmı da Kod-4 ve Kod-3 ile çıkarıldı. Özellikle Kod-46 önemli. Zira Kod-46 işçinin işyerinin gizliliğini ihlal etmesi veya hırsızlık gibi “yüz kızartıcı” suçlar işlemesi durumunda uygulanan bir kod. İşçiyi damgalayan, işçinin işsizlik maaşı almasını engelleyen, başka işletmelerde çalışmasını zorlaştıran bir kod.

Bu süreçte Agrobay önünde yapılan eylemlerin bir kısmına jandarma müdahale etti. Kadın işçiler sürüklenerek gözaltına alındı. Sendika Başkanına işyerinin 500 metre yakınına yaklaşmama cezası verildi. İşçiler sorunun çözümü için 16 Eylül’de CHP İzmir İl Kongresi’ne gittiler. (Zira CHP milletvekili Tuncay Özkan’ın Agrobay patronu Arzu Şentürk’ün nikah şahidi olduğu biliniyor). Firma ürünleri için boykot kampanyası başlatan işçiler, 20 Eylül’de İstanbul’a gelip Almanya Başkonsolosluğu önünde basın açıklaması yaptı, Rusya Başkonsolosluğu önündeki basın açıklaması ise polis tarafından engellendi.

Gelinen noktada (işe iade talebi olmakla birlikte) işten atılan işçilerin çok az bir kısmı işe geri dönmeyi istiyor. Kıdem ve ihbar tazminatlarının, fazla mesai ücretlerinin alınması ve yine işçilerin haksız bir yere damgalandıkları Kod-46’nın değiştirilmesi talep ediliyor...

Tarım işçileri, 12 yıldır tuttuğumuz raporlarda inşaat işçileri ile beraber en çok iş cinayetinde kaybettiğimiz ve temel işçi sağlığı ve iş güvenliği koşullarının bile uygulanmadığı bir alanda çalışıyorlar. Bir örgütlenme seferberliği de şart. Bu noktada bir kıvılcım olabilecek Tarım-Sen üyesi Agrobay işçilerinin direnişiyle dayanışmamızı güçlendirmek ve işkolundaki mücadeleye katkı sağlamak için hazırladığımız son on yılı kapsayan “Tarım İşkolu İş Cinayetleri Raporu”nu paylaşıyoruz...

 

Ulusal ve yerel basından , işçilerin mesai arkadaşları, aileleri ve sendikalardan öğrendiğimiz bilgilere dayanarak tespit ettiğimiz kadarıyla, 2013 yılında 122 işçi, 2014 yılında 140 işçi, 2015 yılında 202 işçi, 2016 yılında 177 işçi, 2017 yılında 154 işçi, 2018 yılında 184 işçi, 2019 yılında 190 işçi, 2020 yılında 215 işçi, 2021 yılında 149 işçi, 2022 yılında 180 işçi ve 2023 yılının ilk sekiz ayında 90 işçi olmak üzere; 2013 yılından bugüne en az 1803 tarım işçisi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti...

 

Yıllara göre iş cinayetlerini gösteren tabloyu tamamlamak için ikinci bir tablo hazırlamak zorundaydık. Zira tarım işkolunda istihdam ve iş cinayetlerine direkt etki eden bir unsur da “mevsimlik çalışma”. Yıllara göre ortalama aldığımızda Ocak aylarında 6’şar işçi, Şubat aylarında 7’şer işçi, Mart aylarında 8’er işçi, Nisan aylarında 10’ar işçi, Mayıs aylarında 17’şer işçi, Haziran aylarında 20’şer işçi, Temmuz aylarında 22’şer işçi, Ağustos aylarında 24’er işçi, Eylül aylarında 19’ar işçi, Ekim aylarında 16’şar işçi, Kasım aylarında 10’ar işçi ve Aralık aylarında 9’ar işçi hayatını kaybetti...

Tarım işçilerinin ölümlerine dair bazı hususun altını çizelim:

• Hazırladığımız raporlarda tarım işkolunu geniş anlamda (işçi ve çifçi ölümleri) temel almamıza rağmen bu raporda, işkolunun en kötü koşullarda çalışanları olan “ücretlileri/işçileri” esas aldık. Diğer yandan tarım işçilerinin çok büyük bir çoğunluğunun da “sigortasız” çalıştığının altını çizelim ve SGK İş Kazası İstatistikleri’nde yer almadığını belirtelim.

• Tarım işçiliğinin mevsimlik etkiyle özellikle Nisan ayının sonu ile ivme kazandığını ve bu ivmenin Kasım ayı başında sona erdiğini belirtelim. Yine okulların tatil olması da bu ivme sürecinin içindeki ayrı bir sıçrama noktasını oluşturuyor. İstihdamın genişlemesi ve güvencesiz çalışmanın/yaşamın temel olması iş cinayetlerinin de bu dönemde artmasının nedenini oluşturuyor.

Dört ve üzeri işçinin öldüğü toplu iş cinayetlerini hatırlatalım:

22 Mayıs 2013: Rize Fındıklı Çağlayan Köyü’nde İranlı çay işçilerini taşıyan çay yüklü kamyon devrildi. 25 yaşındaki Hatam Akhshıj, 34 yaşındaki Osman Ahatzoubın, 51 yaşındaki Mohammad Zatkağnı ve 43 yaşındaki Hossem Padar hayatlarını kaybetti. İşçiler kaçak çalıştırılıyordu.

29 Mayıs 2013: Adıyaman Gölbaşı’nda Şanlıurfa yolu üzerindeki bir tarlada çalıştıktan sonra evlerine dönen çoğunluğu kadın olan tarım işçilerini taşıyan minibüs, lastiğinin patlaması üzerine devrildi. Fatma Süt, Medine Turan, Remziye Acar, 53 yaşındaki Remziye Yılmaz, 29 yaşındaki Songül Yılmaz, Zahide Atik, Salime Uluer, Zeynep Ünsal, Yıldız Özelçi ve 64 yaşındaki Yusuf Yılmaz hayatlarını kaybetti.

21 Haziran 2013: Afyonkarahisar Bolvadin Dişli Beldesi’nde mevsimlik kiraz işçilerini taşıyan minibüs kamyonla çarpıştı. 19 yaşındaki Abdullah Pamukçu, 42 yaşındaki Zeliha Sevim, 58 yaşındaki Mevliye Ölmez ve 38 yaşındaki Ümmühan Sapmaz hayatlarını kaybetti.

30 Eylül 2013: Sakarya Pamukova Hayrettin Köyü’nde Geyve’den gelen ayva işçilerini taşıyan kamyonet yoldan çıkarak takla attı, ağaca çarptıktan sonra alev aldı. 37 yaşındaki Nazlı Gülfer, 33 yaşındaki Hülya Yeltekin, 23 yaşındaki Nermin Yeltekin, Hatice Fidan, 39 yaşındaki Serpil Avcı, Nesrin Ağaçdelen, Emine Hatun Çöl ve Hacer Yıldız hayatlarını kaybetti. İşçiler günlüğü 50 TL’ye çalışıyordu.

30 Mayıs 2014: Adıyaman Çelikhan’da tütün tarlasında dikime giden işçileri taşıyan araç devrildi. Şeyho Öksüz, Kibariye Öksüz, Çiçek Ayaz ve Yıldız Kaplan hayatlarını kaybetti.

24 Temmuz 2014: Düzce Yığılca’da çalı ve otları temizleyen orman işçilerini yaşıyan traktörün römorkuna ağaç devrildi. 34 yaşındaki Birgül Çelik, 43 yaşındaki Nazım Kara, 23 yaşındaki Erkan Çakır, 17 yaşındaki Hale Çelik, 13 yaşındaki Sedat Yalçın ve 40 yaşındaki Adalet Altay hayatlarını kaybetti. İşçiler traktör römorkunda taşınıyordu.

31 Ekim 2014: Isparta Yalvaç’ta Konya Akşehir Cankurtaran Köyü’nden Gelendost’a elma toplamak için giden işçileri taşıyan midibüs virajı alamayarak devrildi. 20 yaşındaki Havva Caran, 33 yaşındaki Arife Aktaş, 19 yaşındaki Ceylan Aksoy, 44 yaşındaki Reyhan Caran, 49 yaşındaki Gülseren Yayla, 54 yaşındaki Maksude Ünsal, 58 yaşındaki Havva Yiğit, 36 yaşındaki Ayşegül Karataş, 36 yaşındaki Mihri Kale, 33 yaşındaki Ayşe Kale, 58 yaşındaki Şerife Aksoy, 62 yaşındaki Muazzez Balık, 59 yaşındaki Elmas Çelik, 24 yaşındaki Emel Arslanalp, 26 yaşındaki Buket Keskin ve 15 yaşındaki Veli Can Çelik hayatlarını kaybetti. Sürücünün aynı zamanda dayıbaşı olduğu 27 kişilik minibüste 45 kişi vardı ve işçiler günlüğü 26 TL’ye çalışıyorlardı.

29 Mart 2015: Şanlıurfa Akçakale’de Haseke’den Ankara’ya pancar toplamaya giden Suriyeli işçileri taşıyan minibüs devrildi. Feyiz Ramazan, Betül Ramazan, Halit Ramazan, İkbal Selim, Emel İcil, Hatun Heçel Selim, Rıdvan Hasan, Semah Selim ve ismini öğrenemediğimiz 15-17 yaş grubunda dört genç kadın/çocuk işçi hayatlarını kaybetti.

6 Temmuz 2015: Manisa Gölmarmara Hacıveliler Köyü’nde tarım işçilerini taşıyan açık kasa kamyonet bir süt tankeri ile çarpıştı. 52 yaşındaki Seyde Aydın, 47 yaşındaki Ayşe Aydın, 27 yaşındaki Nesrin Aydın, 67 yaşındaki Kezban Uysal, 48 yaşındaki Fadime Orhan, 32 yaşındaki Zeynep Uysal, 30 yaşındaki Ummuhan Uysal, 40 yaşındaki Nurdane Kaya, 15 yaşındaki Burak Kaya, 38 yaşındaki Ümmü Demirkol, 35 yaşındaki Zeynep Zengin, 52 yaşındaki Azize Kars, 40 yaşındaki Ayşe Yaşar, 54 yaşındaki Zekiye Çetin ve 41 yaşındaki Yıldız Öztürk hayatlarını kaybetti. “Soma’da olduğu gibi; bir dayıbaşı var. Çekiyor kamyoneti köye. Kaç kadın binebilirse kamyonete... Kilosu 1,5 TL’den asma yaprağı toplamaya gidiyorlar. Kadınlar 11’e kadar çalışacaklar 6 bilemediniz 7 kilo asma yaprağı toplayabilecek, 9 TL alacak. Bir ay boyunca çalışabilse ayda 300 TL’ye yakın para geçebilecek. Bir ortaçağ düzeni, bir ilkellik”...

20 Haziran 2016: Elazığ Yurtbaşı Beldesi’nde sera işçilerini taşıyan minibüse Tatvan-Ankara treni çarptı. 33 yaşındaki Mesut Karakoç, 52 yaşındaki Zülfü Habip Yaşar, 21 yaşındaki Doğan Deniz, 39 yaşındaki Turan Özdemir ile Suriyeli işçiler 23 yaşındaki Muhammed el Aşab, 25 yaşındaki Rami el Aşab, 25 yaşındaki Basil Halit, 35 yaşındaki Kusay (Hüseyin) el Salih ve 27 yaşındaki Abdullah Haydar el Bargas hayatlarını kaybetti. Kontrolsüz hemzemin geçitte uyarı ve tabela yoktu, hemzemin geçidin tarlalar arasından “kaçak” olarak oluşturulduğu belirtiliyor, işçiler günlüğü 30 TL’ye çalışıyorlardı.

22 Temmuz 2016: Manisa Alaşehir’de üzüm işçilerini taşıyan minibüse kontrolsüz hemzemin geçitte yolcu treni çarptı. 37 yaşındaki Elif Boğa, 30 yaşındaki Tülay Ak, 21 yaşındaki Gamze Özçoban, 67 yaşındaki Fatma Çataldere, 43 yaşındaki Gülseren Güllü Karaman ve 50 yaşındaki Hayriye Çakmak hayatlarını kaybetti. 23+1 kişilik minibüste en az 29 işçi vardı.

19 Haziran 2017: Mardin Midyat’ta asma yaprağı işçilerini taşıyan minibüsle kamyonet çarpıştı. 60 yaşındaki Aliye Acar, 41 yaşındaki Gazale Aktekin, 40 yaşındaki Sultane Aktekin ve 14 yaşındaki Hatice Acar hayatlarını kaybetti.

9 Ağustos 2017: Malatya Yazıhan’da kayısı işçilerini taşıyan traktör devrildi. 50 yaşındaki Elif Kaya, 40 yaşındaki Asiye Serin, 22 yaşındaki Zeynep Talay ve ismini öğrenemediğimiz bir kadın işçi hayatlarını kaybetti. Traktörün römorkunda 10 kadın işçi vardı.

18 Ağustos 2017: Sakarya Hendek Çamlıca Beldesi’nde Mardin Kızıltepe’den gelen fındık işçilerini taşıyan traktör şarampole devrildi. 50 yaşındaki Şengül Akman, 13 yaşındaki Nildanur Akman, 39 yaşındaki Çiçeği Çapat, 18 yaşındaki Gülistan Boz, 15 yaşındaki Bahar Çağatay, 38 yaşındaki Faruk Boz ve 54 yaşındaki Bedirhan Çağatay hayatlarını kaybetti. İşçiler traktör römorkunda taşınıyor ve günlüğü 60 TL’ye çalışıyorlardı.

13 Şubat 2018: Hatay Kırıkhan’da tarım işçilerini taşıyan minibüs karşı şeride geçerek bir tıra çarptı. Hüseyin Anşen, 16 yaşındaki Osman Anşen, 31 yaşındaki Emin İdem ve 50 yaşındaki Selvi Balakan hayatlarını kaybetti.

27 Mayıs 2018: Balıkesir Ayvalık’ta deniz patlıcanı toplamak için suya açılan balıkçı teknesi fırtına nedeniyle alabora oldu. 28 yaşındaki Volkan Çanakçı, 30 yaşındaki Mustafa Fırat Göral, 30 yaşındaki Hayri Kar ve 27 yaşındaki Kerem İncedayı hayatlarını kaybetti.

2 Eylül 2018: Gaziantep Oğuzeli’nde mevsimlik fıstık işçilerini taşıyan kamyonetle bir minibüs çarpıştı. 17 yaşındaki Uğur Güneş, 13 yaşındaki Mustafa Altunbaş, 57 yaşındaki Suriyeli işçi Fatma Mılla, 81 yaşındaki Hüseyin Deniz, 50 yaşındaki Sariye Diker, 18 yaşındaki Murat Demirel ve 30 yaşındaki İbrahim Şahin hayatlarını kaybetti.

20 Şubat 2019: Mersin Silifke’de çilek işçilerini taşıyan servis minibüsü savrulup yan yattı. 36 yaşındaki Aslı Gür, 54 yaşındaki Elif Önge, 53 yaşındaki Emine Tardo, 65 yaşındaki Eşe Açık ve ismini öğrenemediğimiz bir kadın işçi hayatlarını kaybetti. İsimleri basında bile yer almamıştı. Sabah 05.00’da lastik çizmelerini giyip günlüğü 40 TL için yola çıkmışlardı.

19 Ağustos 2019: Nevşehir Acıgöl’de tarım işçilerini taşıyan minibüs bir tırla çarpıştı. 51 yaşındaki Nazlı Parmak, 59 yaşındaki Yavuz Parmak, 44 yaşındaki Dede Çaldır, Musa Altınok, 43 yaşındaki Mustafa Kızılırmak ile Suriyeli işçiler 45 yaşındaki Emmeni Hamid, 29 yaşındaki Fatma Cuma ve 15 yaşındaki Visal Süleyman hayatlarını kaybettiler.

30 Ağustos 2019: Mersin Toroslar’da üzerinde tarım işçilerinin taşındığı şeftali yüklü kamyon devrildi. N.K., N.T., M.T., M.K. ve Ş.Ö. hayatlarını kaybetti.

20 Haziran 2020: Konya Yunak’ta Şanlıurfalı tarım işçilerini taşıyan minibüs ile tır çarpıştı. Ahmet Okal, Fida Okal, Mehmet Kuş, Mehmet Okal, 15 yaşlarındaki Medine Okal, 15 yaşlarındaki Mehmet Okal ve 10 yaşındaki İbrahim Okal hayatlarını kaybetti.

11 Kasım 2020: Adana Karataş’ta ‘Polat Bey1' isimli balıkçı teknesine Yunanistan bayraklı dev tanker çarptı ve tekne alabora oldu. 50 yaşındaki Metin Büten, 20 yaşındaki Volkan Vural, 30 yaşındaki Fevzi Yardımcı, 62 yaşındaki Recep Yıldız ve 32 yaşındaki Suriyeli balıkçı Muhammet Laila hayatlarını kaybetti.

13 Ağustos 2021: Kahramanmaraş’ta Rusya’dan kiralanan Adana Orman Bölge Müdürlüğü hizmetinde kullanılan Beriev Be-200 tipi yangın söndürme uçağı düştü. 44 yaşındaki Serkan Mirzaoğlu, 48 yaşındaki Oğuz Avşar Aydın, 51 yaşındaki Edip Uzunoğlu ile Rusyalı mürettebatlar Evgenii Kuznetsov, Vıladıslav Berkutov, Nıkolai Omelchenko, Vadim Karasev ve Lurii Chuborov hayatlarını kaybetti.

22 Temmuz 2023: Afyon Çay’da Sultandağı'ndan gelip vişne ve kiraz toplayan tarım işçilerini taşıyan minibüs devrildi. 15 yaşındaki Salih Akkuş, 19 yaşındaki Ünal Can Akkuş, 60 yaşındaki Güllüzar Balamut, 65 yaşındaki Menekşe Cingöz, 63 yaşındaki Neriman Turguteli, 51 yaşındaki Huriye Köker, 60 yaşındaki Perihan Bayar ve 45 yaşındaki Aysun Çetin hayatlarını kaybetti.

 

Tarım işkolunda iş cinayetlerinin mesleklere göre dağılımı şöyle:

847 mevsimlik tarım/tarla işçisi, 451 çoban/hayvan çiftliği işçisi, 416 orman işçisi ve 89 ücretli çalışan balıkçı hayatını kaybetti.

• Bu tasnifi yapmak çok zor. Özellikle tarım işçileri, hayvan çiftliğinde çalışan işçiler, çobanlar ve bir kısım orman işçisi meslek olarak içiçe geçmiş durumda. Ancak alandaki tablonun daha iyi anlaşılması için önem arz ediyor.

• 2019 yılının son sürecinden itibaren oransal olarak mevsimlik tarım/tarla işçilerinin ölümleri azalıyor, çoban ve orman işçilerinin ölümleri ise artıyor. Bu durum tarım işkolunda sanayileşmenin daha da arttığının bir göstergesi olabilir.

• Türkiye’de Cumhuriyet döneminden beri mevsimlik tarım işçiliği yapılmaktadır. Yalnız mevsimlik tarım işçiliğini de kendi içinde üçe ayırmalıyız. Birincisi kendi bölgesinde çalışan (özellikle İç Ege’de) yerli mevsimlik tarım işçileri (tarla işçileri). İkincisi tek bir bölgeye giderek oraya bir mevsim boyunca yerleşen tarım işçileri, örneğin Urfa’dan Adana’ya pamuğa giden tarım işçileri. Üçüncüsü ise gezici mevsimlik tarım işçileri. Örnek verirsek, bu işçiler Mersin’de bir iki hafta boyunca seralarda portakal limon toplayıp sonra Aydın’da tütün, Balıkesir’de çilek, Adapazarı’nda fındık, Ordu’da fındık topluyor. Dönüş yolunda da Yozgat’ta nohut topluyor. Gezici tarım işçiliği 1990’lardan önce nadir görülüyordu, ancak 1990’larda köy boşaltmalardan sonra ve özellikle 2008 krizi sonrası büyük bir artış gösterdi. En kötü çalışma koşullarına maruz kalan gezici tarım işçilerini topraksız köylülerin yanı sıra geçinemeyen küçük üreticiler ve ortakçılar oluşturuyor.

• Önemli bir husus olan “dayıbaşılık sistemi”nin altını çizelim. Mevsimlik tarım işçiliğinde yüzlerce işçiye aracılık yapan ve her işçinin yevmiyesinden ortalama yüzde 10 pay alan dayıbaşları esasen tarımdaki taşeronun adıdır. Dayıbaşı akrabalık, köylülük vb. ilişkiler vasıtasıyla işçilerle kurduğu feodal güven ilişkisi üzerinden tarımdaki üretim sürecinin denetimini gerçekleştirir.

 

Tarım işkolunda iş cinayetlerinin nedenlerine göre dağılımı şöyle:

Trafik, Servis Kazası nedeniyle 596 işçi; Ezilme, Göçük nedeniyle 344 işçi; Zehirlenme, Boğulma nedeniyle 245 işçi; Şiddet nedeniyle 128 işçi; Yıldırım düşmesi nedeniyle 107 işçi; Kalp Krizi, Beyin Kanaması nedeniyle 101 işçi; Yüksekten Düşme nedeniyle 78 işçi; Elektrik Çarpması nedeniyle 54 işçi; Kesilme, Kopma nedeniyle 24 işçi; Nesne Çarpması, Düşmesi nedeniyle 23 işçi; İntihar nedeniyle 20 işçi; Patlama, Yanma nedeniyle 18 işçi; diğer nedenlerden dolayı 65 işçi hayatını kaybetti…

• İşçiler kapalı kasa kamyonet, traktör römorku, eski ve kalabalık servisler gibi uygun olmayan koşullarda taşınmakta ve her yıl onlarca tarım işçisi yollara savrulmaktadır.

• Özellikle orman işçileri kesim yapılırken alınmayan önlemler sonucu devrilen ağaçların altında kalmaktadır.

• Mevsimlik tarım işçileri kurulan çadır kentlerde kalmaktadır. Ancak çadır kentlerin durumu hiç de televizyonların gösterdiği gibi değildir. Yerel halkla görüşmeyi engelleyen yani fiziksel olarak tecrit edilen tarım işçileri barınma, beslenme, altyapı gibi olanaklardan yoksun bulunmaktadır. Bu yüzden özellikle onlarca çocuk yıkanma ihtiyacını giderebilmek için girdikleri nehirlerde, sulama kanallarında, göletlerde vb. hayatlarını kaybetmektedir.

• Mevsimlik tarım işçilerinin çalışma ve sosyal hayatlarının iyileştirilmesi, ulaşımı gibi genelgeler çıkarılmasına rağmen devlet kendi yasalarına uymamaktadır.

 

Tarım işkolunda iş cinayetlerinin cinsiyetlere göre dağılımı şöyle: 346 kadın ve 1457 erkek işçi hayatını kaybetti.

• Sektörde kadın işçilerin ölüm oranı tüm iş cinayetleri ortalamasının yaklaşık üç katıdır. Özellikle kız çocukları, genç kadınların ölümü bu oranı artırmaktadır.

• Mevsimlik tarımda çalışan kadın işçiler toplam istihdamın neredeyse yarıdan çoğunu oluşturmaktadır. Kadın, tarlada çalışmanın yanı sıra ev içindeki işleri de üstlenmiştir. Ayrıca ev içindeki emeğinin karşılığını almadığı gibi, işyerinde emeğinin karşılığı olarak aldığı ücretinin denetimi kendisinde değil, aile otoritesi olan babaları ya da eşlerindedir. Ücretlerde toplumsal cinsiyet eşitsizliği belirgindir. Çalışma süreleri erkeklerle aynı, hatta kimi durumlarda fazla olmasına rağmen ücretler erkek işçilerden düşüktür. Göçmen kadın tarım işçileri işgücü piyasasında daha da dezavantajlı konumdadır.

 

Tarım işkolunda iş cinayetlerinin yaş gruplarına göre dağılımı şöyle:

14 yaş ve altı 101 çocuk işçi,
15-17 yaş arası 134 çocuk/genç işçi,
18-24 yaş arası 252 işçi,
25-34 yaş arası 218 işçi,
35-49 yaş arası 446 işçi,
50-64 yaş arası 363 işçi,
65 yaş ve üstü 104 işçi,
Yaşını bilmediğimiz 185 işçi hayatını kaybetti…

• Sektörde çocuk işçilerin ölüm oranı tüm iş cinayetleri ortalamasının yaklaşık üç katıdır. Çocukların ücreti anne ve babalarından düşüktür. Yine çocuklar eğitim imkanına ulaşamamaktadır.

• Yine yaşlı işçilerin istihdamı ve ölüm oranı diğer işkollarına ve iş cinayetlerine göre daha yüksektir.

 

Tarım işkolunda iş cinayetlerinde ölen göçmen/mülteci işçilerin geldikleri ülkelere göre dağılımı şöyle:

130 işçi Suriye, 84 işçi Afganistan, 10 işçi Gürcistan, 10 işçi Türkmenistan, 7 işçi Rusya, 6 işçi İran, 2 işçi Azerbaycan, 2 işçi Özbekistan, 2 işçi Ukrayna ve 1 işçi Tacikistan’dan çalışmak için kalıcı ya da geçici olarak gelmişlerdi.

• 30-40 yıldır İranlı, Gürcistanlı ve Azerbaycanlı işçiler Karadeniz’de çay ve fındık işlerinde çalışmak için geliyorlardı. Yine orman yangınlarını söndürmek için dışarıdan uçak kiralanıyor ve Rusya ile Ukrayna’dan uzman personel geliyordu. Ancak bu durum mevsimlik ve geçici bir nitelik taşıyordu. 2011 yılında başlayan savaş ile birlikte Suriyeliler, 2015 yılının sonlarından itibaren iç savaşın şiddetlenmesi ile birlikte de Afganistanlılar ülkemize kitlesel bir şekilde gelmeye başladı. Suriyeli emeği gezici mevsimlik tarım işçiliğinde ve Afganistanlı emeği ise çobanlıkta yoğunlaştı.

• 2015 yılında basına da yansıyan bir örnek verelim: “İzmir’in Torbalı ilçesinde kalan üç bin göçmen, jandarmanın ‘Geldiğiniz kampa gidin, yoksa sizi zorla göndereceğiz’ sözleri sonrası dayıbaşları tarafından Manisa ve Aydın’daki tarım arazilerinde çalıştırılmak üzere kamyon kasalarına bindirilerek götürüldü.” Yani Avrupalının beğenip almadığı göçmenler Türkiye’de mevsimlik tarım işçiliği gibi vasıf gerektirmeyen, emek yoğun işlerde, perişan yaşam koşullarına mahkum edilerek (o dönem için) 20 TL yevmiyeye dayıbaşlarının eline bırakılıyorlar. Dibe doğru yarış, her defasında yeni bir çaresizler kitlesiyle alevlendiriliyor. Yerli işçiye karşı 1990’larda köylerinden edilen Kürt köylüsü şimdi de Kürt mevsimlik tarım işçisine karşı ülkelerinden edilen Suriyeliler (yani sınıf içi rekabet, ücretlerin aşağı çekilmesi ve eşlik eden milliyetçilik).

 

Tarım işkolunda sendikaların açıklamaları, taziyeler, sosyal medya paylaşımlarını takip ederek ya da mesai arkadaşlarının bildirimlerine göre tespit edebildiğimiz kadarıyla iş cinayetlerinde ölenlerin 15’i (yüzde 0,83) sendikalı işçi, 1788’i ise (yüzde 99,17) sendikasız. Bu noktada bazı hususların altını çizmek gerekiyor.

• Çalışma Bakanlığı’nın açıkladığı 2023 yılı Temmuz ayı istatistiklerine göre işkolunda 192 bin işçi çalışıyor ve yüzde 28’i sendika üyesi. İlk olarak sigortasız çalıştırılan işçi sayısı resmi açıklamaların kat be kat üstündedir. İkinci olarak sendikalarda örgütlü olan işçiler de daha çok sürekli istihdam edilen orman işçileridir.

• İş cinayetinde hayatını kaybeden 1803 işçinin 38’inin ismini bilmiyoruz. 70’inin isim bilgisi eksik, baş harflerle sınırlı. (Raporun sonunda isimleri paylaşıyoruz.) Bu durum da işkolundaki örgütsüzlüğün önemli bir göstergesi.

 

Tarım işkolunda 80 şehirde ve yurtdışında balıkçılık için gidilen üç ülkede iş cinayeti tespit etmiş durumdayız:

82 ölüm Konya’da; 75 ölüm Şanlıurfa’da; 69 ölüm Adana’da; 63 ölüm Manisa’da; 59 ölüm Sakarya’da; 57’şer ölüm Bursa ve Mersin’de; 48 ölüm Kastamonu’da; 47’şer ölüm Antalya ve Aydın’da; 43 ölüm Gaziantep’te; 39’ar ölüm Balıkesir ve Muğla’da; 37 ölüm İzmir’de; 35’er ölüm Isparta ve Kahramanmaraş’ta; 33 ölüm Düzce’de; 32’şer ölüm Denizli ve Karabük’te; 29’ar ölüm Elazığ ve İstanbul’da; 28 ölüm Sivas’ta; 26 ölüm Ankara’da; 25’er ölüm Adıyaman, Hatay, Mardin ve Ordu’da; 24’er ölüm Çorum, Malatya ve Samsun’da; 23 ölüm Diyarbakır’da; 22’şer ölüm Bolu ve Çanakkale’de; 20’şer ölüm Afyon, Kayseri ve Kütahya’da; 19 ölüm Tekirdağ’da; 18’er ölüm Aksaray, Bartın ve Giresun’da; 17’şer ölüm Eskişehir ve Van’da; 16 ölüm Erzurum’da; 15’er ölüm Burdur, Erzincan, Kocaeli ve Trabzon’da; 14’er ölüm Kars ve Zonguldak’ta; 13’er ölüm Bilecik ve Rize’de; 12’şer ölüm Osmaniye, Siirt, Sinop ve Şırnak’ta; 11’er ölüm Karaman, Kırşehir, Nevşehir ve Tokat’ta; 10 ölüm Kırklareli’nde; 9’ar ölüm Artvin, Batman, Edirne, Kırıkkale ve Niğde’de; 7 ölüm Kilis’te; 6’şar ölüm Bingöl, Çankırı ve Muş’ta; 5’er ölüm Ağrı, Ardahan, Bitlis, Gümüşhane, Hakkari, Tunceli, Yalova ve Yozgat’ta; 4’er ölüm Amasya ve Uşak’ta; 1 ölüm Bayburt’ta; 6 ölüm Yurtdışı’nda (3 Moritanya, 2 Abhazya, 1 Yunanistan); meydana geldi…

• Gezici tarım işçiliğinin en çok görüldüğü şehirler Şanlıurfa, Adana, Adıyaman, Hatay ve Düzce’dir. (Mardinliler, Batmanlılar ve Şırnaklıları da ekleyelim)

• Manisa, Afyon, Burdur, Isparta ve bu şehirlere yakın olan Konya ilçeleri hattında tarla işçiliği yoğunlaşmaktadır.

• Batı Karadeniz’de; sırasıyla Kastamonu, Karabük, Düzce, Bartın ve Bolu’da yoğun olarak orman işçiliği mevcuttur.

• Neredeyse her işkolundaki işçi ölümlerinde ilk sırada olan İstanbul’da ise balıkçılık öne çıkmaktadır.

• Karadeniz bölgesinde ise (Artvin-Ordu hattı başta olmak üzere) fındık ve çay işçiliği oldukça yaygındır.

• Ege’de önemli bir sayıda çiftçi nüfusu tarlasını sürdükten sonra kendi traktörleriyle daha büyük toprak sahiplerinin tarlalarını veya ormanlık alanlarını işlemektedir. (Raporumuzda yer vermedik ama Karadeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Ege, Akdeniz, Güney Marmara ve Trakya’da sabahtan akşama kadar aile emeği ile çalışan, piyasanın eline terk edilmiş, yoksul ve çalışırken hayatını kaybeden yoğun bir çiftçi nüfusu olduğunu da unutmayalım.)

Tarım işçileri taleplerini netleştirmeli ve örgütlenmelidir
1- Köylüleri “mevsimlik” ve “gezici” işçiliğe zorlayan koşulların ortadan kaldırılması hedeflenmelidir. Bu noktada tarımda neo-liberal politikaların uygulanmasına son verilmelidir. Köyler yerleşime ve üretime uygun bir biçimde yeniden yapılandırılmalıdır. Ekolojiye ve gıda güvenliğine öncelik veren köklü bir Tarım Reformu yapılmalıdır.

2- Mevsimlik tarım işçilerinin temel haklardan (ücret, çalışma saati, sosyal güvence, sendikal örgütlenme) yararlanmalarını sağlayacak kapsamlı bir yasal düzenleme yapılmalı, dayıbaşılık kaldırılmalı ve halihazırda çıkarılmış yönetmeliklerin hayata geçirilmesi sağlanmalıdır.

3- Mevsimlik tarım işçilerine yönelik izole etme, aşağılama (örneğin fişleme) ve şiddet politikalarının önüne geçecek idari ve toplumsal tedbirler alınmalıdır.

4- Tarım işçilerinin çalıştıkları yerlerde başta sağlık ve eğitim olmak üzere hizmetlere ulaşımı için tedbirler alınmalıdır.

5- Çocukların eğitime ulaşmaları, sağlıklarının korunması en başta gelen sorundur. Kamusal bir politika oluşturulmalıdır. Periyodik olarak genel sağlık taramaları yapılmalı ve sağlık hizmetlerinden yararlanmaları ücretsiz olmalıdır.

6- Kadınların çalışma dışında üzerlerinde olan çocuk bakımı ve ev işleri için yerleşim alanlarında kreş, ortak mutfaklar ve çamaşırhaneler oluşturulmalıdır. Kadın sağlığına dönük çalışmalar yapılmalıdır.

7- Tarım işçileri için sağlıklı (temiz su, banyo ve lavabo vb.) ve sosyalleşme imkanı sağlayan barınma alanları oluşturulmalıdır.

8- Tarım işçilerinin çalıştıklara alanlara ulaşımı, uygun araçlarla ve güvenli bir şekilde yapılmalıdır.


2013-2023 / Tarım İşkolunda iş cinayetlerinde hayatını kaybeden 1803 işçiyi saygıyla anıyoruz...
Murat Yıldırım, Mesut Demir, İsmail Bulut, Çile Bulut, Ramazan Ergin, Furkan Ertan, S.A., Mahsum Ak, Yaşar Işık, Hasan Keskin, Seda Karakaya, Ömer Derviş, Havane Örgen, Sinan Enes Zinciralmaz, Emine Dikyar, Salih Aydın, Engin Başer, Osman Taşkın, Ali Maslak, Ümit Şimşek, Sozdar Beko, Yusuf Polat, Merve Taşkan, Hadice Ece, Ayşe Yılmaz, Mukaddes Can, Emine El Mohammed, Abid Muhammed, Meyase Akgül, Murat Çınar, Bülent Barut, Esmanur Solmuş, Cemal Aldemir, Salih Akkuş, Ünal Can Akkuş, Güllüzar Balamut, Menekşe Cingöz, Neriman Turguteli, Huriye Köker, Perihan Bayar, Aysun Çetin, Abdurrahman Ceylan, Abdullah Delikçi, Hayatullah Recebi, Ali Aktaş, Hüseyin Türköz, Mustafa Gürpınar, Hatice Genç, Oğuzhan Karataş, Arsalan Doudkanlou, Zekeriya Dinç, Dursun Kesen, Eshet El Hemellas, Fikret Kara, Mehmet Ören, Hikmet Şen, Salim Demir, Mohammed Zain, Nergüze Kartal, Y.G., E.D., Nobat Geldi, Murat Ören, Maaruf Bozkan, Mahmut Türkmen, Durmuş Kıllı, Yalçın Sümbül, Ramazan Ökten, Ali Yasin Heşlum, Beşir Heşlum, Ali Heysem Heşlum, Nesibe Büyükçay, Bahri Hajıpourkhalkalou, Tufan Ünsal, Enes Balçok, Mehmet Evdi, Muzaffer Orkan, Abdül Hakim, Mustafa Akça, Gholamdastgır Ahmedzey, Sazet Karacan, Yusuf Harmancı, Salim Turupçu, İsmail Özdemir, Yener Fırat, Zafer Ülgey, İlteriş Ertekin, İdris Azaley, Zeynel Abidin İnal, Osman Sıvar, Hakkı Özkan, Ayşe İnkaya, Onur Budak, Hedayat Bakhtyari, Nail Avcı, Bahriye Kalender, İbrahim Acar, Mustafa Gıdı, Hatice Gündoğdu, Hüsnü Kurt, Musa Düşkün, İdris Anlaş, Hasan Hammuş, E.K., Savaş Korkmaz, Kahraman Parlak, Gülcan Eroğlu, Ahmet İlgen, Hasan Yurddaş, Ziyad İsa, Ziyouddin Amini, Aşkın Karadeniz, Mustafa Akarsu, Fidan Tunç, Seyithan Cayhan, Ali Osman Çelebi, Ali Güneş, Kadir Ekiz, Metin Yolcu, Sefer Öztürk, Hilmi Çakı, Ekrem Kaşıkcı, Saniye Zeyrek, Seli Salih, Özcan Binay, Mehmet Boz, Ayhan Uğurlu, Lütfü Mert, Nuh Akçer, Erdem Eskici, Tamer Çağatay Kıla, Ali Akpınar, Berzan K., Dursun Yanaşma, Mehmet Sinan Yaygın, Aleksandr İakovlev, Alexey Volkov, Ünal İhtiyar, Mustafa Çelik, Yaşar Sarıcı, Umut Durakçı, Mehmet Ali Koşar, Fatma Yetek, İbrahim Loğçu, Mehmet Kara, Mürsel Üstün, Yılmaz Dukan, Ramazan Saraç, Mehmet Yücel, İbrahim Karataş, İsa İşli, Ağci Çiçek, Eren Özkesemen, Alican Karahan, Murat Cirit, Arif Küçük, Arif Güngördü, Gülhan Yıldırım, Najmuddin Rahmanqul, Mohammad Sharif Azizi, Zekiye Şeker, Tuncay Gümüş, Hasan Yılmaz, Ahmet Elderviş, Abdülkadir M., Mustafa Yaman, Nuh Bakır, Abdülkadir Gül, Emre Bahri Orman, Erhan Uslusu, Can Hisa, İrem Selçuk, Nurhan Beşbudak, Hüseyin Ziber, Hamit Kuru, Mustafa Top, Muhsin Aksu (Mahsum Aksoy), Hülya Cin, Sefa Yıldız, Mücahid İşge, Furkan Kalemli, Hasret Kuş, Sakıp Başak, Şahin Ön, Naim Şahin, Turgut Özdemir, Cevdet Yüksel, Arif Gül, Abdullah Delikçi, Hasibe Bozkurt, Enes Belecik, Eyüp Tüci, Ömer TutalRıdvan Kaya, Kadir Çetin, Dudu Gündüz, Süleyman Bozoklu, Sami Eroğlu, Fatih İlhan, Kerem Bakançocukları, Sadık Akbağ, Ahmet Yıldız, Sefa Kadıoğlu, Ali Oğuz, Mustafa Erarslan, Rami Abdülkudüs, Miktad Yantur, İdris Akova, Celal Geyik, Mehmet Maral, Ahmet Güler, Sefa Şahan, Bahri Çoban, Fatih Çelik, Khal Murad Abdul Baqı, Ensar ., Abdulsamed Dağ, Remzi Polat, Mustafa Ersal Eken, Uzay Ulvi, Selahattin Ayhan, Türkan Demir, Bilal Ak, Kadir Nasiri, Kerametullah Muradi, Mohammad Akbar, Mehmet Bilgiç, Eray Tatlı, Murat Koyuncu, Sinem Sökmen, N.M., Mehmet Kazak, Ömer Saydan, Ferhat Batur, Yalçın Akcan, Yusuf Narin, İsmail Akgedik, İlkay Altındal, Tuncay Altındal, Taner Karaçin, Adil Selçuk, Tahir Yılmaz, Buket Yılmaz, Halil Güngör, Abdulkadir Asvad, Vidad Muhaymid, Selahattin Ustaoğlu, Iraz Muhammed Yoldash, Emir Esnek, Muharrem Aksem, Beyhan Güven, Recep Şibil, Osman Güngör, Hayati Ömür Ercedoğan, Mümin Sakin, Mustafa Hızır, İsa Çetinçakmak, Ahmet Şaşoğlu, Hayri Altun, Gökhan Öztürk, Mehmet Emir, Gökhan Yıldırım, Hacı Recep Ekin, Ahmet Kuyucu, Muhammed Mehdi Ertürk, Habib Gökçe, Kenan Korkmaz, Haydar Gündoğdu Şim Ağa, Süleyman Daşgın, Hakan Süzen, Muhammed Onan, Fuat Yetkin, Kadir Korkmaz, Bahtiyar Kandimov, Azmi Türkmen, Mehmet Özkan Turna, Hüseyin Kalkın, Süleyman Arık, Hüseyin Köse, İbrahim Kös, Kemal Kamacı, Nizamettin Alkan, Nedip Afgani, Ali Kubacık, Mehmet Durmaz, Ertan Göktepe, Aşkın Tün, Delil Alış, Casım El Sice, Serdal Ton, Ayşe Sığırcı, S.A., Mustafa Sığırcı, Musa Ay, Ahmet Elik, Ayşe Yiğitalp, Enes Kurt, Taha Demirler, Azize Erbay, Kemal Badalov, Ali Özkılıç, Hasan Düzgüner, Nebiye Yiğit, Mahmut Karaaslan, Erdal Çubuk, Yunus Topal, M.M., Saim Akçıl, Serkan Mirzaoğlu, Oğuz Avşar Aydın Edip Uzunoğlu, Evgenii Kuznetsov, Vıladıslav Berkutov, Nıkolai Omelchenko, Vadim Karasev, Lurii Chuborov, Belkize (Hacer) Çelik, Mehmet Deniz, Çetin Güner, Mıng Muhammad, Kaan Eşref Koç, Yaşar Cinbaş, Erol Tovka, Mülkiye Yıldız, Ayşe Kından, G.G., Eşref Morgan, Sevim Kıyak, Ethem Dağtekin, M.Aydın, Saim Kaplan, Şemsi Aktaş, Z.K., H.E.H., Hatice Kestane, Musa Can Çapuk, Emine Karabulut, Şenol Arslansarı, Samet Alper, Mehmet Albayrak, Adem Avcı, Dürdane Doğan, Zeynep Kumsal Yılmaz Ramazan Genç, Rahimi Ziaddin, Mustafa İletmiş, Mehmet Ali Kırcılı, Ümmet Kocabaş, Görkem Hasdemir, Burhan Ataman, Salih Bayraktar, Adnan Abdullah, Salih Güneş, Maher Fovaz El Halaf, Murat Sümbül, Gülhan Çizik, Adem Bakırcı, İsmail Kerimi, Fadime ., Nejla Taş, Ömer Kürklü, Hüseyin Ceylan, Muhammet Bayar, Arif Sağın, Hüseyin Yıldırım, Seycan Yalvaç, Fahrettin Öztürk, Mahmut Ergun, K.R., Yazgülü Zengin, Haşim Açık, Mehmet Sıddık İmaç, Narin Büyükçay, Saadet Karataş, Remziye Büyükçay, Baran Üstün, Rammdan Alahmad, Ayşe El Muhammed, Hayrullah Lülleci, Mehmet Nafiz Akel, Ahmet Tartan, Suat Özacarlı, Mahmut Sarı, Hasan Bıyıklı, Adem Kunt, Ferdi Alan, Cemil Kaçar, Hikmet Oğuzhan, İrfan Yılmaz, Yusuf Ata, Caner Sak, Mustafa El Muhammet, Muharrem Gündoğdu, Soner Ünal, Kadir Dağdelen, Coşkun Yılmaz, Özgür Can Akbulut, Barış Akbulut, Rojhat Altuntaş, Ahmet Yıldız, Mehmet Karataş, Bayram Kökçe, Orhan Yağmur, Rahimi Hayatullah, Mehmet Çörten, Yankı Kocabaş, Mustafa Sesli, Mehmet Sağırca, B.Z., Mehmet Hanifi Özinal, Adil Günay, Mustafa Kostakoğlu, Şaban Raşit Yalkın, Mehmet Çot, Fesih Kapçak, Güven Perçem, Emrecan Çiftçi, Hayri Kamil Çatal, Fatıma Isa, İsmail Ünal, Mahmut Soylu, O.A., M.G., İsmail Uğurlu, Ahmet Yiğit, Doğan Nurluyor, Ali İshayman, Osman Kardaş, Hamdi Pektaş, İsmail Şahan, Rasim Seyit, Cemal İleri, Yusuf Er, Metin Büten, Volkan Vural, Fevzi Yardımcı, Recep Yıldız, Muhammet Laila, Barış Doğan, Yasemin Demirel, Nermin Alkan, Feride Arıkoğlu, Şakir Oğuz, Cemil Akar, Havva Ece, Ramazan Aytaç, Hedra Şuveg, Serhat Sarıyıldırım, Muhammet Özkan, Abdullah Nagıp, Erhan Taşar, Erkan Şahin, Kerim Şerbed, Gamze Kakız, Ali Turan, Hamza Çökükoğlu, Naile Şirken, Bedriye Kaya, Ahmet Necdet Doğan, Hasan Candan, Nedim Aktaş, Sabahattin Yılmaz, Bedirhan Tosun, Shakhnoza Yuldasheva, A.M., Mahmut Tebaş Hasan Koç, Enes Gülboy, Nurullah Güney, Ayşe Daş, Hasan Kıran, Hakan Üstün, Yaşar Özkan, Feryat Karaca, Sezgin Koç, Mehmet Çiçek, Elif Başoğlu, Sami Nadiri, Muhammet Nadir Mis, Erbay Kopuk, Suuba Tullah, Mehmet Korkmaz, Mehmet Kurt, Rasim Şalı, Muhammet Karagöz, Uğur Avaz, Mehmet Kara, Orhan Akbıyık, Ufuk Aksu, Zöhre Sağ, Nilgün Gülal, Ajda Tan, Şemsettin T., Remzi Önder, Haydar Karataş, Alper Arslan, Ahmet A., Halis Ruhi Parmaksız, Halil İbrahim Coşkun, Mehmet Zencirci, İbrahim Küçük, Mehmet Yiğit, İbrahim K., Nucud Salih, Sedat Sagun, Ersan Taş, Murat Örekeci, Salih Akduman, Cengiz Genç, Selahattin Duman, Nurullah Akbaş, Ali Yılmaz, Emrah Pullu, Fevzi Onakbaş, Ramazan Yüksel, N.A., Hüseyin Gümüş, Khaled Alabdullah, Kaya Tıngır, Mustafa Şen, İsa Yıldırım, Hasan Yanik, Hamdi Ekim Serdaroğlu, Arif Koşar, Asadullah Juma Murad, Mustafa Yıldırım, Yaşar Dadaylı, Kerim Çoklu, Ahmet Okal, Fida Okal, Mehmet Kuş, Mehmet Okal, Medine Okal, Mehmet Okal, İbrahim Okal, Summani Aksakal, Burhan Ay, Münevver Kay, Hasan Hüseyin Oygün, Mehmet Emin Epyıldız, Hilmi Özbek, Mehmet Zurnacı, Kadir Yağmur, Mahmut Yağmur, İbrahim Tutu, Harun Şahin, Oktay Ceyhan, Mahsun Altıntaş, Mustafa Bayram, İsmail Kandevar, İsmail Kazancı, Rahmetullah Kadiri, Osman Günenç, Mehmet Ali Beşaltı, Arif Avcı, Recep Çoban, Süleyman Akpolat, Vahap Eren, Ömer Biricik, Abit Yüksel, Hasan Mustafa Abidin, Muhammet Veli, Hikmet Veli, Gülşen Veli, Nizamettin Baltacı, Rime El Abid, Ali Muhammedi, Hakan Çelik, Harun Şakar, Sami Yavaşçı, Beşar Supi Ali, Recep Akın, Seyithan Badur, Doğan Polat, Vefa Karataş, Ramazan Yıldırım, Ramazan Onat, Fazlı Çelik, Mehmet Güngörmüş, Mehmet Güneş, Barış Aksu, Adem Arat, Selami Ersoy, Yunus Akkuş, Mehmet Ali Özçelik, Abdurrahman Çelenk, Ahmet Hudaygulyev, . Yazıcı, Ercan Üçkan, Abit Boz, Abdul Baki Rahimi, Hasan Hasan, Abdullah Korkmaz, Muhammed Bulut, Mehmet Taşçılar, Hüseyin Ayna, S.S.A., Ahmet Abanuz, Mehmet Ali Y., Mehmet Emin İzol, Nazife Zorlu, Celal Çelikoğlu, Gökhan Dağdeviren, Ercan Unğan, Sabri Duru, Sebahattin Eyigün, Yılmaz Çeltikçi, İbrahim Doğan, Süleyman Buluş, Özcan Kaya, Caner Yarasa, Yasin Yıldız, Muhammed Qurban Berna Çürükoğlu, İlyas Domaç, Begench Ovliyaguliyyev, Hatice Sarı, Hamidullah Hakimi, Rıza Çetinbaş, Mehmet Meşin, Süleyman Küçüktuncer, Resul Çoruh, Gulle Menderes, Hanife Dudu Yılmaz, İsmail Demir, Mehmet Bıçkı, Hayri Çelik, Yüksel Berk, Abdul Gani, Soner Meral, Nour Agha, Ahmet Gürleyen, Reşit Özok, Mehmet Zorlu, Necip Güler, Abdullah Sabah, Adile Bahçe, Cuma Aşkın, Ali Yazli, Selahattin Bayhan, Şirin Tosun, Ahmet Aksoy, Mehmet Durmuş, Abdulhalim Suri, Orhan Sonsuz, Muharrem Sönmez, Mahmoud Almourad, Mehmet Güzle, Emincan Seyis, Bismili Macidi, Ufuk Anık, Bahattin Güner, İsmail Özgün, Yusuf Ülger, Abdullah Abdi, Aynur Üstün, Mehmet Duran, Aycan Kara, Selahattin Dayı, Nihat Çakır, Hacire Aslan, Kasım Gümüş, Mehmet Mustafa Aslan, Hüsnü Ören, Mehmet Aktaş, N.K., N.T., M.T., M.K., Ş.Ö., Abdurrahman Abdi, Ali Berkel, Dursun Aygün, Kenan Akbıyık, Ahmet E., Ferit C., Eyüp Kurtulmuş, Ercan Pürenli, Rüşan Özden, Yurii Bostnik, Fatih Gür, Suat Sezer, Nuray Karabulut, Gülay Yaman, Selim Kazan, Nazlı Parmak, Yavuz Parmak, Dede Çaldır, Emmeni Hamid, Fatma Cuma, Visal Süleyman, Musa Altınok, Mustafa Kızılırmak, Sevdim Duman, Erdoğan Demir, Ahmet Taş, İsmail Ceylan, Mevlüt Bağ, Kadir Bingöl, Tarkan Gürbüz, Mevlüt Yiğit, Tolga Baki, İbrahim Şencan, Emine Hallaç, Hatice El Naccar, Hasan Ali Gürsoy, Şenol Yücel, Ramazan Kavuşduk, Nebi Saygı, Mesut Karakülah, Metin Parça, Mustafa Güngör, Serdar Şahin, Gülbahar Akdeniz, Hüseyin Barış, Abdülhakim Demir, Vali Çevik, Govsettin Türkmen, Mustafa Nuri Uçar, A.Y., C.L., Doğukan Sarıoğlu, Ahmet Sarıgene, Muzaffer Uysal, Vakha Aksat, Metin Çiçek, Süleyman Güldere, Mevlüt Doğan, Mehmet Özgün, Bahtiyar Yaylaevi, Ahmet Karakaş, Davut Atıl, Ahmet Güngör, Ali Davut, Ali Nuri, Khamueoı Mahammad, Celalettin Elikan, Ramazan Ateş, Recep Arslan, Hasan Yıldız, Mehmet N., İbrahim Halil Kılıç, Barış Er, Süleyman Çetinkol, K.A., Arda Kaan Keskin, İsa Boğa, Mahmut Hüseyin, Ali Soyer, Ferhat Arslan, Adnan Körklü, Tahir Korkmaz, Hatice Kuşkovan, Abdullah Aydın, Ayd Esved, Vetfa Gökten, Mikail Aydemir, Şahin Abilyontlu, Sertip Şen, Murad Halil, Mehmet Çakır, Emin Ceylan, Abit Kavuşat, Vural İbli, Mehmet Özgü, Devran Çoban, Tevfik Fukra Erikli, Gülfezar Zengin, Sedat Yıldırım, Ahmed El Ahmed, Mamatkulov Keldiyor, Eymen Osman, İbrahim Kalay, Bekir Taşkın, Sunnatullah Sıharifi, Sahyt Gurbanov, Akmoljon Yusupov, Ömer Güngör, Ahmet D., Nergiz Kinno, Adnan Turgut, Nevzat Kuru, Abdul Ahmet Jura, Aslı Gür, Elif Önge, Emine Tardo, Eşe Açık, Sezer Yardaş, Murat Azaklıoğlu, Hayati Kara, Ali Günaydın, Hakkı Korkmaz, Mert Kaner,Ali Çelikdemir, Gökhan Özkan, Ayvaz Özkan, Havva Bulut, Berivan Karakeçili, Ahmet Çiftçi, İsmail Demirbaş, Nadir Özer, Murat Yağcı, İsmail Güden, Songül Demirtaş, Reyhan Dündar, İsmet T., Rıza Polat, Meryem Şahin, Güven Akar, F.Ç., Erhan Odabaşı, Aziz Çino, Hamit Varol, Ali Fidan, İlhami Köroğlu, Mehmet Toy, Salih Malkoç, Kadir Dolgun, Erdem Aksoy, Kağan Mirik, Ramazan Dede, Durmuş Nuhuz, Şahin Çetin, Ferit Demir, Ammar Esad, Ömer Bolat, Nazlı Ünal, Ahmet Essed, Süleyman Polat, Dursun Deveci, Nuray Deveci, Dursun Karaçam, Hidayet Cerbez, İsmet Yılmaz, Muhammed Nebi Nasır, B.K., Maksut Güler, Habib Gülseren, Ferhat Önel, Celal Eroğlu, Yılmaz Kargın, Hamza Aydın, Yavuz Kayabaşı, Orhan Kaya, Cansu Aklık, Muhammed Ay, Jihad Saflan Hamid, Suat Cirik, Oktay Hatıl, Hasan Toksoy, R.S., Nurcan Eres, Umut Aldemir, Bayram Irkıçatal, Recep Koca, Ali Rıza Kılıç, İhsan Demir, Shaikh Ahmad, Uğur Güneş, Mustafa Altunbaş, Fatma Mılla, Hüseyin Deniz, Sariye Diker, Murat Demirel, İbrahim Şahin, Enver Bayraktar, Mehmet Yel, Ahmet Usta, Zübeyir Aslan, Abdulhadi A., Remzi Kalpak, Rauf Ahmedov, Ali Kılıç, Zekeriya Yalçın, Merza Mohammed, Barış Yamaçtepe, Ayçan İbrahim, Kefa İbrahim, Erdal Kahya, Havva Peker, Muammer Üstün, Hatun Üstün, Kadir Üstün, Osman Kozacı, Osman Özüağ, Emrah Sucu, Allahverdi Çanga, Umut Demiröz, Ahmet Salih, Necmettin Ek, Şentürk Sevindik, Siyte Ali, Sezgin Yıldırım, Recep Karakılıç, Ahmet Aytaş, Hikmet Yasakçı, Gökhan Ahıskalı, Ahmet El Gısvan, Abdurrahman Elhamdo, Abdullah Bahtiyar, Arif Kul, Mustafa Tokay, Ali Karabel, Ramazan Karol, Yakup Taşdemir, Hakan Çalışkan, Erdal Küt, Bayram Ali Çolak, İbrahim Uslu, Recep Gürel, Hacı Bayrak, İsmail Karakaş, Kerim Yılmaz, Gül Abdu, Badiea Muhammed, Veli Şengül, Gigla Shantadze, Durmuş Şahin, İbrahim Durmuş, Muammer Ergül, Turan Yücel, Asım Bıyık, Murat Altınöz, Ali Devebakan, Özlem Çağlayan, Leyla Çiçek, Muhammed Cihan Akbaş, Murat Çelik, Beşşar Elşeyh, Ahmet Dönmez, Samet Tekin, Volkan Çanakçı, Mustafa Fırat Göral, Hayri Kar, Kerem İncedayı, Alaattin Demirci, Halit Erdal, Mehmet Aslan, Yunus Çolak, Hadiye Öztürk, Halil Dönmez, Mustafa Çam, Yılmaz Bozkurt, Agit Güler, Mehmet Zeyrek, Ramazan Buday, Sedat Ay, Cahit Karadağ, Mehmet Karadağ, Bismillah R., Abdullah ., Hasan Egelioğlu, Ahmet Karakaya, Sünnetullah Khushmatov, Serkan Özyurt, Hikmet Akar, P.K., Halil Ayvurdu, Sabri Doğan, Veli Ateş, Emrah Danacı, Sefer Özbek, Ali Alnazah, Remzi Yalçın, Yusuf Vefa Sirkeci, Necdet Albay, Muhsin Bereket, Eren Eroğlu, Khaled Mustafa, Hüseyin Anşen, Osman Anşen, Emin İdem, Selvi Balakan, Durmuş Akalın, İdris Demirci, Sabri Ören, İlyas Çeler, Halid El Ahmad, Adle Ubeyd, Ekrem Yavuz, Sığan Kertes, Murodbek Kurbonov, Ömer Aktaş, Hafız Ali, Haris Turan, Sıddık Kızıl, Aydın Yıldız, Adil Sönmez, Ahmet Karabulut, Yusuf Keskin, Cengiz Kaplan, Mustafa Karakaya, Hacer Yaygın, Fatma Demirtaş, Osman Akbaş, Osman Akbaş, Mehmet Alakuş, Volkan Demir, Sera Baylan, Hamit Kaya, Abdullah Uygun, Adnan Aslan, Nihat Bilgin, Kenan Yeşilbaş, Yalçın Uçar, M.A., Ramazan Ateş, Zennurşan (Gülsevin) Göz, Şengül Özbay, İbrahim Kartal, Ömer Kunduz, Yasin Kılıç, Cesim Bekçiler, Abdulhamid Alakan, Deniz Köseoğlu, Ahmet Duman, Raca Sahil, Sedat Aydoğan, Beyazıt B., Yaşar Doruk, Özkan Öz, Yüksel Demir, Bekir Güllü, Rafet Telli, Ali ., Niam Çatkari, Dursun Kaya, Ökkeş Yanar, Habib Geçer, Ahmed el-Muhtar Muhammed, Necla Ükünç, Abdullah İspir, Yaşar Çelikoğlu, Songül Çapat, Perihan Akın, Hasan Doğan, Mithat Uzundal, Azizullah Beryal, Kadir Öztürk, Halil Aygün, Ayşe İbrik, Şahin Çiftçioğlu, Mehmet Tatar, Abdulseddar Abdulkayyum Hudayberdi, Naime Ulusoy, Murat Temiz, Şengül Akman, Nildanur Akman, Çiçeği Çapat, Gülistan Boz, Bahar Çağatay, Faruk Boz, Bedirhan Çağatay, Esma Polat, Hüsnü Koymalı, Piroz Yaşar, Elif Kaya, Asiye Serin, Zeynep Talay, Hamdo Mugis, Baran Yıldan, Ramazan İşkol, Mehmet Kaydı, Said Mehdiyev, Yusuf Doğan Apucu, Hasan Dursun, Hamide Beygirlioğlu, Mustafa Tomaki, Hacı Ali Çıracı, Mustafa Açıkgöz, Erkan Yanar, İbrahim Zengin, İsmet Altın, Muhammed Ali Şahin, Zeki Serçe, Ayfer Uçar, Gülender Akkaş, Emine Koçak, Şaban Akkaya, Ahmet Sarıöz, Abdullah ., Dilek Arslan, Hasan Arslan, Hüsna Ay, Aliye Acar, Gazale Aktekin, Sultane Aktekin, Hatice Acar, Müzeyyen Arslan, Tamer Lüleci, Levent Kılıç, Nail Metin, Ali Işık, Özlem Işık, Aydın Kocabaş, Cihan Gezici, Onur Aydemir, Mehmet Aydın, Muazzez Duman, Nihat Eren, Nurettin Aliyev, R.F., Nuri Kazancı, Nurettin Özkan, Yılmaz Yeşilçöp, Şükrü Akkurt, Mustafa Akbaş, Mustafa Karasakallı, Hasan Yıldırım, D.R., İsmet Şenyüz, Mustafa Karayılan, Fatma Kaya, Ahmet Kaya, Mutlu Aydın, Ali Said, Sedat Baştürk, Murat Baba, Muhsin Bereket, Mehmet Şahin, Engin Mihtariye, Kenan Avcı, Emine Yazıcı, Gabat Müslüm, Ramazan Yılmaz, Mesut Tamir, Kasım Özdemir, Bahadır Türkyılmaz, Gülistan Turhan, Osman Özkan, Halil Tor, Furkan Özçelik, Cengiz Satılmış, Soner Demir, Abdullah Ahmed, İlyas Bostancıeli, Hüseyin Karaman, Derviş Yılmaz, Cafer Tayyar Yalaza, Yavuz Lazut, Alper Tiryaki, Hasan Tepecik, İbrahim Doğan, Abdül Kuddüs Nazar Mehmet, Ayşer Çing, Murat Görmüş, Şahabettin Oman, Aslan Şahin, Gülcan Yıldırım, Ayşe Alpak, Mervan Aslan, Recep Acar, Dinçer Gürbüz, Ali Öztürk, Mehmet Özdinar, Satılmış Karademir, Atilla Metin, Uğur Karakaya, Pembe Aydaş, İbrahim Ergin, Hüseyin Kaya, Nadir Budakçı, Hayrullah Eygay, Özgür Babayiğit, B.K., Mehmet Gökdağ, R.G., Mehmet İmre, Kamil Taşçı, Rındı Güven, Halime Güven, Musa Meriç, Hüseyin Açıkkol, E.D., Mehmet Aslan, Hava Aslan, Ahmet Demir, Hatice Çimentepe, Çağlayan Poyraz, Mehmet Alaylı, Birol Merdim, Mustafa Altıntaş, Hasan Kurt, Murat Kaş, Muhammet Recep Çömez, Ramazan Demiz, Kenan Uçkun, Ayşegül Küçükyılmaz, Mustafa Ağıralan, Fedir Suprenenko, Yakup Şahin, Mehmet Kara, Metin Fırat, Mehmet Emin Bozkurt, Ayhan Atmaca, Ali Şatır, Kemal Ataseven, İ.K., İsmail Kırlı, Müslüm Akça, Ahmet Turan, Eflet Parlak, Abdullah Solmaz, Muhammed Necip, Bünyamin Öztürk, Muhammed Mahmoud Eşsilim, Erdoğan Kırık, Aziz Tatlı, Şahin Çiftçi, Pınar Müçek, Zeynep Müçek, Ruyan Altın, Seviye Altın, Burcu Has, Elif Boğa, Tülay Ak, Gamze Özçoban, Fatma Çataldere, Gülseren Güllü Karaman, Hayriye Çakmak, Meryem Korkmaz, Hatice Korkmaz, Osman Seçilmiş, Mutlu Çelik, Nurcan Kınık, Bayram Soyak, Güzel Altun, Şükrü Akbıyık, Erkan Ölmez, İsmail Ekinci, Nuri Balcı, Cemile Aydın, Diyap Abid, Murat Başer, Ali İlhan, A.E., Kadir Muhammed Simavi, Mesut Karakoç, Zülfü Habip Yaşar, Doğan Deniz, Turan Özdemir, Muhammed el Aşab, Rami el Aşab, Basil Halit, Kusay (Hüseyin) el Salih, Abdullah Haydar el Bargas, Turgut Güzel, Meltem Karadeniz, Birol Anuf, Vefa Muhammed, Sıdıka Müslim, Kemal Eroğlu, Rahim Mahmut, Osman Saygılı, Zeki Gürlek, Ali Küçükuzun, Furkan Ateş, Mehmet Emin Bulgurcu, Orhan Gülbiten, Şahin Aytaç, Vazha Abduladze, Ahmet Elahmed, Halis Arıtürk, Ali İhsan Arslan, Ercüment Doğan, C.K., Mehmet Şeyhan, Şevki Yirmibeş, Fatma Aktaş, Ümmügülsüm Coşkun, Remzi Duman, Hasan Kaya, Ziya ., Mahmut Atalat, Kemal Bahçe, Nuh Akar, Mehmet Ertunç, Kamil Cerruh, Ayhan Kazan, Ali Demircan, Haydar Çöklü, Mehmet Demir, Muhammed Sefa, Ali Sefa, Hüseyin Gökmen, Mustafa Yıldız, Ammar Hachalef, Yasin Benek, Fahri Kuzören, Gürsel Tekin, İsmail Acar, Zeki Yıldız, Mesut Dikel, İbrahim Türel, Hasan Kaplan, Mustafa Yılmaz, Dursun Kaya, Sinan Yıldızsoy, Sinan Çelik, Adem Yaprak, Osman Aktaş, Talip Avcı, İsa Başol, Cuma Muhammed Sadun, Yusuf Bolat, R.Y., Murat Halis Kaya, Serkan Ok, Ramazan Kavakalan, İbrahim Şahin, Yusuf Ak, Osman Babür, İbrahim İrdin, Hikmet Şakrak, Galip Arslan, Niyazi Altıntaş, Melek Argun, Ö.A., İ.D., Dursun Bozkurt, Erkan Ertaş, Tuncay Barkin, Mazlum Candede, Halil İbrahim Alış, Hüseyin Şenol, Ahmet Cozur, Şenol Beler, Talha Fahirci, Sadettin Atlı, Enes Yetkin, Bedriye Serbest, Sami Sepetçi, Arif ., Ali Akkoyuncu, Rıdvan Öztürk, Hasan Çorbacı, Savaş Sorgun, Ahmet Gürtürk, Davut Kartal, Dursun Özer, İsmail Eroğlu, Hanife Mert, Ali Kolak, Zübeyde Akbulut, Hüseyin Koştur, Osman Gezer, Yusuf Arslan, Fatma Doğan, Melek Yamaç, Şükrü Uluçay, Ali Bıyık, Mehmet Beyhanoğlu, Yaşar Engin, Ayşe Karaca, Hayriye Kurt, Fakriye Doğan, Fatma Yıldız, Erdoğan Özdemir, Fatime Şengül, Bülent Arslan, Sedat Türkücü, Recep Çevik, Dürdane Meral, F.A., Hüseyin Aydın, Ferhat Çalışkan, Furkan Akalın, Gülsüm Keskin, Zafer Ergün, Özer Özdemir, Ramazan Baş, Cemal Şan, Bahri Emen, Şükrü Karakoç, Hüdayi Çelenk, Pembe Çelenk, Ramazan Şahin, Hidayet Kiraz, Yusuf Koç, İrakli Hchetia, Mehmet Gezen, Selbi Taşpınar, Muradiye Asal, İhsan Yıldırım, Ahmet Gündoğdu, Abdülkadir İda, Abit Yıldız, Mehmet Balkar, Uğur Kayaalp, Yaşar Tunç, Kenan İnan, Bilal Gediz, Halil Alınmış, Hüsniye Alınmış, Resul Çomu, Şems Egen, Satılmış Tavukçu, Fethullah Yaşar, Yunus Çelik, Asena Yudum Özcan, Ali Can Aslan, Seyde Aydın, Ayşe Aydın, Nesrin Aydın, Kezban Uysal, Fadime Orhan, Zeynep Uysal, Ummuhan Uysal, Nurdane Kaya, Burak Kaya, Ümmü Demirkol, Zeynep Zengin, Azize Kars, Ayşe Yaşar, Zekiye Çetin, Yıldız Öztürk, Musa Kasap, Muhammed Mustafa, Emine Beler, Mustafa Gezener, Sadık Yamadağ, Fedai Uçar, Besmellah Esmeilakban, Mehmet Akdan, İsmail Yıldırım, Yıldırım Öz, Mehmet Mercan Kızılkaya, Bahattin İlet, Remziye Uysal, Ali Çalık, Hanifi Altun, Sefa İbiş, Tayfur Norman, Güler Norman, Ömer Abdullah, Yılmaz Çalık, Fatma Kaçmaz, Ahmet Ural, Fatih Gül, Aysel Gezici, Aydın Şayık, Ahmet Kara, Yaşar Özcan, Nuh Doğan, Ayşe Pınar, Cemil Daşçı, Mehmet Kizir, Muhammet Ali, Basil Ali, Songül Evran, Raziye Ağünlü, Ramazan Kasatura, Emine Aracuk, Salih Sak, Mustafa Küçük, Döne Küçük, Halil Aktoğ, Sahide Aktoğ, Sefa Nes, Şükran Bozkır, Dersim Hacı, Ömer Adak, Arif Danış, Süleyman Durmaz, Ahmet Dönder, Feyiz Ramazan, Betül Ramazan, Halit Ramazan, İkbal Selim, Emel İcil, Hatun Heçel Selim, Rıdvan Hasan, Semah Selim, Medat Uysal, Ahmet Ay, Musa Gobarancı, Celal Özdemir, Mustafa Kaya, Turgay Tunç, Abdullah Mehmet Timuru, Mustafa Ay, Murat Değer, Salih Dağ, Mehmet Akman, Hamdi Ayan, Bayram Kılıçarslan, Ahmet Atlas, Avni Çakır, Mehmet Güler Giriş, Mustafa Doğan, Nurettin Sezgin, Recep Kaynak, Mehmet Salih Aksoy, Kamile Değirmenci, Yılmaz Erdönmez, Mehmet Karaoğlu, Kezban Alkan, Mahmut Denktaş, Korkut Taş, Turgut Soydaş, C.G., Abdul Wahil Sagaw, İbrahim Oturan, Erol Dinç, Medine Çelepkolu, Kenan Akbaş, Recep Pozukçu, Özgür Filik, Halil Cen, Adem Gökmen, Didem Öztürk, Osman Oğuz, Servet Taş, Sabri Can, Naife İldere, Özlem İldere, Havva Caran, Arife Aktaş, Ceylan Aksoy, Reyhan Caran, Gülseren Yayla, Maksude Ünsal, Havva Yiğit, Ayşegül Karataş, Mihri Kale, Ayşe Kale, Şerife Aksoy, Muazzez Balık, Elmas Çelik, Emel Arslanalp, Buket Keskin, Veli Can Çelik, Harun Kaplan, İsmail Doldek, Rasık Kahraman, Yaşar Karasu, Şevki Çetin, Mevlit Bilici, Reşat B., Rahman Uğur, Şevket Demir, Ferhad Ş., Recep Köklü, Raid Hasan, Hasan Boz, Saniye Özçelik, Serpil Özçelik, Özcan Bakır, Süleyman Akman, İhsan Güzen, Ahmet Karakaya, Dijle Karakaş, Vahittin Çataloğlu, Metin Bilekli, Mehmet Ekşi, Kadir Yüksel, Orhan Şenol, Samır Muhammed, Ayşe Güler, Kenan Cangül, Duran Karabulut, Seda Nur Tatar, Muhammed Şuhut, Zehra Alda, Ayşe Alda, Ali Öztürk, Ferit Meclis, Fehet Abdulaziz, Kasım Nayif, Belgin Sarı, Yasemin Zeybek, Bedo Beninaze, Cemaleddin Örs, Ömer Sakallı, Nuri Çeri, Kübra Yaşatır, Selma İçöz, Azad Mamu, Nacin Freyş, Birgül Çelik, Nazım Kara, Erkan Çakır, Hale Çelik, Sedat Yalçın, Adalet Altay, Hanife Elma, İbrahim Casim Muhammet, Hüseyin Kılıç, A.Ç., Remzi Haydar, Orhan Avar, Şahabettin Ökmen, Osman Özen, Ferhan Yazar, Gültekin Gencer, Şenol Nur, Hüseyin Şirin, Murat Hamarat, Aşkın Karataş, Mustafa Konanç, Cemal Yorulmaz, Nurettin Aktaş, Mehmet Sıddık Tecirman, Barış Çiftçi, Taner Yaman, Hanife Coşkun, Archıl Gegıdze, Ali Özdemir, Şeyho Öksüz, Kibariye Öksüz, Çiçek Ayaz, Yıldız Kaplan, Nizamettin Açan, Özgüner Yeşilyurt, Kenan Dönmez, Sadık Balta, Yaşar Carti, Mustafa Çiçek, Yasir Geylani, Kahraman Büyükkafes, Ali Ataş, Harfiye Ataş, Ahmet Ataş, Burhan Evin, Ayşe Arı, Ali Sağır, Mahmut Üncal, F. Y., Sebahat Ö., Elif A., Ali Yılmaz, Mehmet Zahir Ekin, Muzaffer Altındaş, R.K., Coşkun Özdemir, Ali Kınalı, Hakan Dağ, Hasan Akar, Sibel Can Polatlı, Seyrani Köstü, Ramazan Çimen, İzzet Duran, Harun Efe, Mehmet Öztürk, Ahmet Asar, Servet Sarı, Osman Atar, Gülhan Akay, Mustafa Aktaş, İsmet Kuru, Meryem Yörük, Eşref Demir, İlyas Karadeniz, Emine Tıraş, Çetin Batır, Hasan Bakdur, Zeynep Kutlu, Abdurrahman Kıllı, İsmail Kıllı, Hamdi Yılmaz, Behzat Özen, Ali Türe, Sabri Yılmaz, Muhammed Ceylan, Hediye Kutlu, Firdevs Çelik, Sabahattin Karataş, Pınar Akbaş, Mehmet Turhan, Nazlı Gülfer, Hülya Yeltekin, Nermin Yeltekin, Hatice Fidan, Serpil Avcı, Nesrin Ağaçdelen, Emine Hatun Çöl, Hacer Yıldız, Muradiye Kahraman, Nurcan A., Ahmet Gürbüz, Satılmış Demirsoy, Emine Olmaz, Davut Şirin, Gülnazi Jizihiaşvili, Remzi Nohutçu, Orhan Çilci, Rıza Arslan, Ümran İlgin, Mahmut Ateş, Naime Katmadze, Celal Bozkurt, Sinan Baş, Salih Pek, Hasan Kuşkayısı, Ercan Özçelik, Mehmet Sağdıç, Rabia Cirik, Ayşe Cirik, İbrahim Yavuz, Nadiya Berkel, Ş.Ü., Serhan Haso, Sabri D., Mustafa Ülker, Hüseyin Çelik, Yasin Çelik, Feyza Nur Çelik, Ender Yıldırım, Şükrü Kahraman, Kayhan Çiçekoğlu, Enis Ak, Ferdi Çakır, Yakup Kartal, Nezir Akgül, Bekir Şahin, Ali Dinç, Ercan Devecioğlu, Ümit Köse, Mehmet Hepkaya, Nihat Can, Fatih Koç, Kübra Şenateş, Kader Yalçın, Oya Korkan, Fernaz Altınok, Halaf Hülo, Yusuf Karapınar, Kadir Ateş, Abdullah Pamukçu, Zeliha Sevim, Mevliye Ölmez, Ümmühan Sapmaz, Dilber Karaçam, Aslı Oruç, Osman Kusur, Narin Onay, Fatma Süt, Medine Turan, Remziye Acar, Remziye Yılmaz, Songül Yılmaz, Zahide Atik, Salime Uluer, Zeynep Ünsal, Yıldız Özelçi, Yusuf Yılmaz, M.S., Ümran Saçan, Hatam Akhshıj, Osman Ahatzoubın, Mohammad Zatkağnı, Hossem Padar, Kazım Akçadağ, Soner Karatut, Ruhi Olur, Musa Baş, Ali Kumuz, Ahmet Kutlucan, Ahmet Güngör, Hasan Örkmen, Haluk Evirgen, Hanife Yaşar, Ali Mısır, Mehmet Uyar ve ismini öğrenemediğimiz 38 işçi...

 

Habere ifade bırak !
Habere ait etiket tanımlanmamış.
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve marmaracagdas.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.
.com/890.js">

deneme bonusu veren siteler 2023 bahis siteleri deneme bonusu veren siteler